Trung Quốc mở cửa thị trường: Tin mừng song hành thách thức

Việc Trung Quốc đồng loạt mở cửa thông quan hàng hóa trở lại từ ngày 8/1, sau 3 năm gián đoạn vì dịch bệnh, các doanh nghiệp Việt Nam đang rất hứng khởi và tin tưởng rằng xuất khẩu các mặt hàng nông sản sẽ tăng trưởng mạnh ngay từ tháng đầu năm 2023. Tuy nhiên, có nhiều thách thức đan xen với các doanh nghiệp Việt.

Đẩy mạnh xuất khẩu chính ngạch

Theo Thứ trưởng, về mặt tiêu chuẩn, quy chuẩn ngày càng nâng cao, đặc biệt là yêu cầu từ Lệnh 248, 249, Thứ trưởng yêu cầu các doanh nghiệp thực hiện theo đúng các yêu cầu kỹ thuật; kết hợp với các đơn vị nông nghiệp địa phương để xây dựng vùng nguyên liệu; phối hợp với các đơn vị thực hiện cấp mã số vùng trồng, cơ sở đóng gói để đáp ứng yêu cầu phía bạn.

Về thực hiện liên kết, các doanh nghiệp cần chủ động liên hệ các đơn vị như Ban Quản lý Cửa khẩu để nắm bắt thông tin về tiến độ thông quan, tránh ùn tắc, đảm bảo chất lượng hàng nông sản, thời gian thông quan và chi phí vận tải.

Do đó, Thứ trưởng Trần Thanh Nam đề nghị Cục Chăn nuôi sớm trình Thông tư hướng dẫn về xác định mã số nhà nuôi yến, hang nuôi yến, để sớm hoàn tất các thủ tục.

Về chuẩn bị cho xuất khẩu ớt, khoai lang, chanh leo, các tỉnh có nhiều sản phẩm này cần rà soát cơ sở đóng gói, vùng nguyên liệu để đăng ký; các tỉnh muốn tổ chức lễ xuất hàng lô đầu tiên cần đề nghị sớm với Bộ.

Lãnh đạo Bộ NN&PTNT thông tin, hiện nay có 16 mặt hàng thực vật đang xuất khẩu sang Trung Quốc là chuối, sầu riêng, măng cụt, thạch đen, cám gạo, gạo, khoai lang, dưa hấu, thanh long, xoài, mít, nhãn, vải, chôm chôm, ớt, chanh leo. Trong đó, khoảng 7 sản phẩm đã có Nghị định thư và Bộ đang hoàn thiện chuẩn hóa các Nghị định thư cho khoai lang, ớt.

Hiện nay, Bộ tiếp tục đẩy mạnh phối hợp với các cơ quan phía bạn để mở cửa cho các sản phẩm bơ, bưởi, dứa, na, thảo quả, đẩy mạnh đàm phán. Tuy nhiên, doanh nghiệp cần phối hợp về cơ sở đóng gói, mã số vùng trồng.

Bộ chỉ đạo Cục Chất lượng, Chế biến và Phát triển thị trường liên hệ Tổng Lãnh sự Việt Nam tại Côn Minh, Trung Quốc để thảo luận nội dung; cử đoàn sang tỉnh Vân Nam đẩy mạnh xúc tiến nông sản vào thị trường này, đặc biệt là các sản phẩm thủy sản.

Ở góc độ doanh nghiệp, ông Phạm Ngọc Thành, Phó Tổng giám đốc Công ty CP Thực phẩm Xuất khẩu Đồng Giao (DOVECO), đối với DOVECO, Trung Quốc là thị trường có tiềm năng rất lớn. Năm 2022, doanh nghiệp đã tập trung đẩy mạnh xuất khẩu các mặt hàng sang thị trường này và đạt mức tăng trưởng 130% so với năm 2021.

Doanh nghiệp đã tập trung vào xuất khẩu các mặt hàng chanh leo tươi, chanh leo chế biến, nước chanh leo vào thị trường Trung Quốc; xuất khẩu sản phẩm chuối vào các tỉnh phía Bắc Thượng Hải, Bắc Kinh; và nhiều sản phẩm trái cây khác như dứa, xoài, sầu riêng, thanh long…

Bên cạnh mặt hàng hoa quả tươi, DOVECO đã tập trung vào công tác chế biến sâu nhằm nâng cao giá trị gia tăng sản phẩm. “Chúng tôi chủ yếu xuất khẩu theo đường tàu biển nên dù thời gian qua việc xuất khẩu nông sản qua cửa khẩu có gặp nhiều khó khăn nhưng DOVECO vẫn không bị ảnh hưởng quá nhiều”, ông Phạm Ngọc Thành chia sẻ.

Đại diện DOVECO bày tỏ quan điểm, để có thể xuất khẩu sản phẩm rau quả một cách thuận lợi, việc xúc tiến, quảng bá, giới thiệu sản phẩm tới bạn hàng Trung Quốc là rất quan trọng.

“Thời gian qua DOVECO vẫn tích cực tham gia các Hội chợ tại nước bạn. Đó là con đường nhanh nhất để người tiêu dùng Trung Quốc tiếp cận sản phẩm nông sản Việt”, ông Thành nhấn mạnh.

Chú trọng hoạt động xúc tiến

Theo đó, đại diện doanh nghiệp kiến nghị Bộ NN&PTNT tiếp tục tạo điều kiện để các doanh nghiệp Việt Nam có thể tham gia những chương trình quảng bá sản phẩm, xúc tiến thương mại các sản phẩm nông sản Việt trong thời gian tới.

Trong khi đó, TS Trà My, Chủ tịch Hội doanh nghiệp Việt Nam lâm thời tại Trung Quốc nhận định, quan điểm sai lầm của nhiều người là thị trường Trung Quốc dễ tính. “Chúng tôi hoạt động nhiều năm tại đây, thấy rằng sự thật không phải như vậy. Chúng ta cần lưu ý về chất lượng, số lượng” Bà My lưu ý các doanh nghiệp trong nước về việc “gò ép” số lượng mà quên đảm bảo chất lượng.

“Hôm trước tôi đến một kho hàng sầu riêng, thấy nhiều quả vẫn còn sâu, rệp trên vỏ. Nếu chúng ta cứ cố đóng những container hàng như vậy thì khả năng cao sẽ bị trả lại. Không những thế, việc xuất hàng không đảm bảo chất lượng sẽ ảnh hưởng xấu đến uy tín ngành hàng. Việc một số doanh nghiệp mượn mã số để xuất khẩu, thì sẽ gây hậu quả rất lớn”, nà My chia sẻ.

Đồng thời cho biết cảm thấy “rất đáng tiếc” khi nông dân và doanh nghiệp chưa chủ động học cách nghiên cứu về việc bán tận nơi cho đối tác Trung Quốc.  Lần này về nước, bà My mang theo nhiều đơn hàng, trong đó có hai đơn 60.000 tấn mỗi năm, đơn nhỏ nhất 10.000 tấn, tổng 150.000 tấn.

Kiến nghị tiếp theo được đưa ra là doanh nghiệp lâu nay tập trung vào đường bộ, mà quên mất đường biển có nhiều ưu thế. Gợi mở vấn đề, bà My cho biết Hiệp hội có các thành viên ở Sơn Đông, Thượng Hải, sẵn sàng hỗ trợ nếu doanh nghiệp và bà con đi đường biển.

“Bài học thương hiệu cho nông sản Việt Nam là việc rất đau đầu. Trong khi đó, chất lượng trái cây Việt Nam không thua kém các nước bạn. Ví dụ, một trái sầu riêng bán được 200.000 đồng, nhưng nếu có thương hiệu được đăng ký thì giá cao hơn. Malaysia có loại sầu riêng bán được tới 1.000 USD. Thương hiệu mang lại giá trị kinh tế cao hơn nguyên liệu đơn thuần”, bà My nói.

Hiện Hiệp hội đã đầu tư showroom Gian hàng Việt Nam ở Trung Quốc, giúp doanh nghiệp trưng bày sản phẩm miễn phí. Khác với các hội chợ, gian hàng này hoạt động 24/7, chỉ trừ ngày Tết. Chỉ có hàng đông lạnh, hàng trái cây tươi do vấn đề bảo quản nên chưa trưng bày. Còn lại các mặt hàng đã qua sơ chế thành phẩm, bán thành phẩm đều trưng bày được, khai trương từ 28/9 năm ngoái.

Sơn Đông là tỉnh có diện tích chỉ bằng nửa Việt Nam, nhưng dân số nhiều hơn Việt Nam (với 107 triệu dân) và GDP đứng thứ 3 toàn Trung Quốc. Tuy nhiên, đa phần người tiêu dùng khu vực này chỉ biết tới sầu riêng Thái Lan, chuối Philippines. Thời gian tới, Hội doanh nghiệp Việt Nam lâm thời tại Trung Quốc sẽ phối hợp với Hiệp hội doanh nhân Việt Nam tổ chức Diễn đàn đầu tư thương mại Việt Nam – Thượng Hải lần thứ nhất (địa điểm diễn ra tại Thượng Hải), dự kiến vào tháng 4, nội dung chính bàn về xuất khẩu nông sản Việt Nam sang nước bạn.