Liên kết “5 nhà”: Chiến lược phát triển bền vững chuỗi giá trị nông nghiệp

Từ một nền sản xuất manh mún, thiếu đầu ra ổn định, thiếu vốn và công nghệ, ngành nông nghiệp Việt Nam đang chuyển mình mạnh mẽ – nhờ sự bắt tay chiến lược giữa 5 nhà: Nhà nước, Nhà băng, Nhà khoa học, Nhà Doanh nghiệp và Nhà nông.

Phát biểu tại Diễn đàn Doanh nghiệp đồng hành cùng nhà nông và phát triển bền vững năm 2025 diễn ra ngày 8/5/2025, ông Hồ Xuân Hùng – Chủ tịch Tổng hội Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Việt Nam cho biết: Diễn đàn Doanh nghiệp đồng hành cùng nhà nông và phát triển bền vững là hoạt động thường niên của Tổng hội Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Việt Nam và đã mạng lại nhiều giá trị cho cộng đồng doanh nghiệp và người nông dân.

Năm 2025 Diễn đàn được tổ chức với chủ đề “Phát triển nông nghiệp theo hướng xanh, bền vững và phát huy vai trò của 5 nhà: Nhà nước, Nhà băng, Nhà Doanh nghiệp, Nhà khoa học và Nhà nông” cùng thời điểm Nghị quyết số 68-NQ/TW về phát triển kinh tế tư nhân của Bộ Chính trị vừa được ban hành ngày 04/5/2025 là cơ hội tốt để các nhà quản lý, các chuyên gia, doanh nghiệp và bà con nông dân cùng lắng nghe, chia sẻ, đối thoại cởi mở và cùng nhau hành động.

“Mỗi “Nhà” trong 5 nhà đều có vai trò không thể thay thế. Nhưng chỉ khi cả 5 nhà cùng phối hợp, cùng trách nhiệm và cùng cam kết, thì nông nghiệp Việt Nam mới có thể phát triển thực sự xanh và bền vững”. – ông Hồ Xuân Hùng nhấn mạnh.

Theo Chủ tịch Tổng hội Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Việt Nam, nông nghiệp luôn giữ vai trò then chốt trong nền kinh tế quốc dân, là trụ đỡ vững chắc trong những giai đoạn khó khăn của đất nước. Tuy nhiên, ngành nông nghiệp Việt Nam đang đối mặt với nhiều thách thức lớn: biến đổi khí hậu, suy giảm tài nguyên đất – nước, yêu cầu cao về chất lượng nông sản và sự cạnh tranh gay gắt trên thị trường quốc tế.

Trong bối cảnh đó, phát triển nông nghiệp xanh, bền vững không chỉ là xu thế tất yếu mà còn là yêu cầu cấp thiết nhằm đảm bảo sinh kế lâu dài cho nông dân, bảo vệ môi trường và giữ gìn tài nguyên cho thế hệ tương lai.

Thực tế cho thấy, 90% nông dân Việt Nam canh tác trên quy mô dưới 1 ha, trong khi chỉ có khoảng 20% sản lượng nông sản có hợp đồng bao tiêu. Rất nhiều trường hợp, nông dân “được mùa mất giá”, doanh nghiệp thì thiếu nguyên liệu chuẩn hóa, còn ngân hàng và nhà khoa học chưa thực sự tiếp cận được với người sản xuất. Sự thiếu liên kết này khiến cả chuỗi giá trị dễ bị đứt gãy, đặc biệt trong bối cảnh biến đổi khí hậu và cạnh tranh thương mại ngày càng gay gắt.

Tuy nhiên, trong những năm gần đây, mô hình liên kết 5 nhà đã dần được tái định hình, với những điểm sáng khẳng định hiệu quả rõ rệt. Từ một nền sản xuất manh mún, thiếu đầu ra ổn định, thiếu vốn và công nghệ, ngành nông nghiệp Việt Nam đang chuyển mình mạnh mẽ – nhờ sự bắt tay chiến lược giữa 5 nhà: Nhà nước ban hành chính sách hỗ trợ và điều tiết, Ngân hàng cung cấp tín dụng xanh, Nhà khoa học chuyển giao công nghệ, Doanh nghiệp đầu tư vùng nguyên liệu và tiêu thụ sản phẩm, Nông dân – chủ thể trung tâm, sẵn sàng thay đổi để tiếp cận nông nghiệp hiện đại.

Tốc độ tăng trưởng và tỷ trọng của ngành Nông nghiệp trong cơ cấu kinh tế có sự chuyển dịch tích cực, đúng hướng, phát triển vững chắc, dần đi vào chiều sâu theo hướng sản xuất hàng hóa, ứng dụng công nghệ cao, gắn với chế biến và thị trường tiêu thụ. Góp phần không nhỏ trong phát triển kinh tế đất nước nói chung, ngành Nông nghiệp nói riêng, từng bước công nghiệp hóa, hiện đại hóa, đặc biệt là giúp người nông dân chủ động – mạnh dạn nắm bắt cơ hội để vượt qua chính mình trong giai đoạn hội nhập phát triển kinh tế.

Thế giới đang bước vào kỷ nguyên phát triển xanh và bền vững. Việt Nam cũng không thể đứng ngoài cuộc. Liên kết 5 nhà không chỉ là một mô hình – mà phải trở thành một chiến lược dài hạn, thực chất, bền vững và hiệu quả. Chỉ khi ấy, nông nghiệp Việt Nam mới thực sự hiện đại hóa, tăng trưởng xanh, và đồng hành cùng khát vọng vươn mình hùng cường của dân tộc trong thế kỷ 21.

Năm 2024, tổng kim ngạch xuất khẩu nông, lâm, thủy sản đã đạt mức cao kỷ lục 62,5 tỷ USD, tăng 18,7% so với năm 2023, xuất siêu tiếp tục đạt mức kỷ lục mới 17,9 tỷ USD , tăng 46,8% . Các hình thức hợp tác, liên kết sản xuất gắn với chế biến, tiêu thụ nông sản ngày càng phát triển, mở rộng quy mô và nâng cao hiệu quả. Cả nước có 2.938 dự án, kế hoạch liên kết theo Nghị định số 98/2018/NĐ-CP, trong đó 1.968 dự án và 970 kế hoạch liên kết được các địa phương phê duyệt. Tham gia các dự án, kế hoạch liên kết đã được phê duyệt có 2.412 HTX, 538 Tổ hợp tác, 1.305 doanh nghiệp và 211.545 hộ nông dân.

Lê Minh