Công trình công xuống cấp sớm: Ai chịu trách nhiệm ngoài “thiên tai”?
Những công trình trăm tỉ vừa xong đã hỏng không chỉ là lỗi kỹ thuật, đó là dấu hiệu cảnh báo về trách nhiệm và liêm chính trong đầu tư công…
Cầu Sông Lô nối đôi bờ Đoan Hùng (Phú Thọ) được kỳ vọng là tuyến giao thông huyết mạch giúp phát triển vùng trung du. Thế nhưng, chỉ vài năm sau khi đưa vào sử dụng, trụ T3 đã bị xói móng, lộ cốt thép, khiến cầu phải phong tỏa. Khi công an tỉnh vào cuộc xác minh chất lượng thi công và kiến nghị khởi tố, câu chuyện đã vượt khỏi phạm vi kỹ thuật, nó chạm tới trách nhiệm và đạo đức nghề nghiệp trong đầu tư công.
Vấn đề không dừng ở một cây cầu. Ở Gia Lai, hai công trình giao thông tiền tỉ vừa sửa xong cũng đã hư hỏng, đến mức chủ đầu tư bị yêu cầu kiểm điểm trách nhiệm. Nhiều hạng mục mặt đường bong tróc, nứt toác chỉ sau vài tháng, dù nguồn vốn đầu tư lớn và nhà thầu được lựa chọn qua đấu thầu công khai.
Hay như tại Quảng Trị, một hồ chứa nước hơn 260 tỉ đồng chưa bàn giao cũng đã bị rạn nứt, rò rỉ, buộc phải khắc phục khẩn cấp. Những ví dụ này không đơn lẻ, mà phản ánh một căn bệnh chung, đó là việc công trình hoàn thành đúng tiến độ nhưng sai chất lượng.
Căn bệnh đó bắt nguồn từ tư duy “chạy tiến độ”, “giải ngân cho kịp năm tài chính” hơn là chú trọng độ bền. Giám sát nhiều khi chỉ dừng ở những tờ biên bản, nghiệm thu hình thức, thiếu kiểm định độc lập. Khi chủ đầu tư chỉ chờ ký hồ sơ hoàn công, còn nhà thầu đã tính chuyện đấu tiếp công trình mới, hư hỏng là điều tất yếu.
Một số địa phương lý giải rằng công trình hư hỏng do “mưa bão bất thường”, nhưng nếu hồ chưa bàn giao đã nứt, cầu mới thông xe đã lún, thì đó không phải thiên tai, mà là nhân tai trong quản lý.
Đã đến lúc cần siết lại toàn bộ chuỗi trách nhiệm, từ khảo sát, thiết kế, đấu thầu, thi công, nghiệm thu đến bảo hành, bảo trì. Mỗi hư hỏng phải được xem là vụ việc pháp lý chứ không phải “rút kinh nghiệm nội bộ”. Quan trọng hơn, dữ liệu kiểm định, tiến độ khắc phục cần được công khai minh bạch. Chỉ khi người dân được giám sát, sai phạm mới khó tái diễn.
Suy cho cùng, cây cầu Sông Lô, hồ thủy lợi Quảng Trị hay tuyến đường ở Gia Lai đều có thể sửa chữa. Nhưng niềm tin vào sự liêm chính trong đầu tư công thì không thể “vá” bằng vài tấn bê tông. Và nếu những công trình trăm tỉ như cầu Sông Lô vẫn phải trông vào “may rủi” để đứng vững, thì điều cần sửa trước hết không phải là trụ cầu trơ cốt thép kia, mà là cách quản lý và trách nhiệm của con người.
Nguyễn Giang – Diễn đàn Doanh nghiệp
