Thúc đẩy liên kết phát triển hệ sinh thái đổi mới sáng tạo Việt Nam mở và bền vững

Hội thảo “Phát triển mạng lưới kết nối các trung tâm đổi mới sáng tạo, khởi nghiệp sáng tạo – tập trung vào các công nghệ chiến lược và chuyển đổi số” diễn ra ngày 31/10 tại Hà Nội không chỉ là diễn đàn chia sẻ mà là bước khởi đầu cho Liên minh hợp tác các trung tâm đổi mới sáng tạo quốc gia, nơi mọi bên – từ nhà nước, doanh nghiệp, viện – trường đến cộng đồng công nghệ – cùng tham gia phát triển hệ sinh thái đổi mới sáng tạo Việt Nam mở, liên kết và bền vững.

Sự kiện do Trung tâm Hỗ trợ Khởi nghiệp Sáng tạo Quốc gia (NSSC) thuộc Cục Khởi nghiệp và Doanh nghiệp Công nghệ (NATEC), Bộ Khoa học và Công nghệ chủ trì, phối hợp cùng Cục Đổi mới sáng tạo, Viện Nghiên cứu Quản lý Phát triển Bền vững (MSD – United Way Vietnam) và các cộng đồng công nghệ đồng tổ chức.

Phát biểu khai mạc, ông Lê Toàn Thắng – Giám đốc Trung tâm Hỗ trợ Khởi nghiệp Sáng tạo Quốc gia (NSSC) nhấn mạnh: “Đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số không chỉ là xu hướng, mà đã trở thành động lực cốt lõi cho năng lực cạnh tranh quốc gia. Việc hình thành mạng lưới các trung tâm đổi mới sáng tạo và khởi nghiệp sáng tạo là yêu cầu tất yếu để kết nối các chủ thể – doanh nghiệp, viện – trường, tổ chức xã hội và nhà đầu tư – trong một hệ sinh thái thống nhất, hợp tác mở và cùng phát triển”.

Ông Lê Toàn Thắng cũng khẳng định: Nghị quyết 57 đặt ra yêu cầu mới cho hệ sinh thái đổi mới sáng tạo Việt Nam – phải chuyển từ “hỗ trợ đơn lẻ” sang “liên kết hệ thống”, từ “sáng tạo trong nội bộ” sang “đổi mới sáng tạo mở. NATEC và NSSC sẽ tiếp tục đóng vai trò đầu mối, kết nối nguồn lực, thúc đẩy cơ chế phối hợp liên vùng, liên ngành, giúp hệ sinh thái đổi mới sáng tạo Việt Nam bền vững hơn, đồng bộ hơn và hướng đến quốc tế”.

Chia sẻ định hướng phát triển mạng lưới trung tâm đổi mới sáng tạo, khởi nghiệp sáng tạo tại Việt Nam, TS. Khổng Quốc Minh – Cục Đổi mới sáng tạo, Bộ Khoa học và Công nghệ cho biết: Luật Khoa học, Công nghệ và Đổi mới sáng tạo 2025 (Luật số 93/2025/QH15) và Nghị quyết 193/2025/QH15 của Quốc hội, là bước ngoặt tư duy, lần đầu tiên đưa “đổi mới sáng tạo” trở thành một nội dung pháp lý độc lập, tạo hành lang thúc đẩy thị trường khoa học – công nghệ, thương mại hóa kết quả nghiên cứu và thành lập trung tâm đổi mới sáng tạo, quỹ đầu tư mạo hiểm trên toàn quốc.

Theo TS. Khổng Quốc Minh, doanh nghiệp cần trở thành trung tâm của hệ sinh thái đổi mới sáng tạo Việt Nam, phát triển dựa trên 5 trụ cột: đổi mới công nghệ, nâng cao năng suất, sáng tạo công nghệ mới, khởi nghiệp sáng tạo và xây dựng văn hóa đổi mới trong doanh nghiệp.

TS. Khổng Quốc Minh đề xuất mô hình mạng lưới ba tầng gồm trung tâm quốc gia và vùng (NIC, NSSC…), trung tâm theo ngành/lĩnh vực công nghệ chiến lược (AI, an ninh mạng, năng lượng, sinh học, vật liệu mới), và trung tâm địa phương – viện – trường, cùng 6 giải pháp trọng tâm về chuẩn hóa, hạ tầng số, thể chế, đầu tư, nhân lực và vai trò dẫn dắt của trung tâm quốc gia.

Chia sẻ kinh nghiệm quốc tế và trong nước liên quan tới thúc đẩy khởi nghiệp, đổi mới sáng tạo quốc gia liên quan đến các ngành chiến lược, bà Nguyễn Phương Linh – Viện trưởng Viện Nghiên cứu Quản lý Phát triển Bền vững (MSD – United Way Vietnam), trưởng cộng đồng Đổi mới sáng tạo mở xã hội đã phân tích sâu hai mô hình quốc tế tiêu biểu: Dutch Diamond (Hà Lan) và Shinhan Square Bridge (Hàn Quốc).

Bà Nguyễn Phương Linh cho biết, Dutch Diamond (Hà Lan) là mô hình hợp tác “bốn nhà” – chính phủ, doanh nghiệp, viện nghiên cứu và xã hội dân sự – hoạt động theo nguyên tắc Public–Private Co-creation. Mỗi sáng kiến đổi mới đều có sự đồng đầu tư, đồng sáng tạo và đồng đo lường tác động. Chính nhờ mô hình này, Hà Lan đã hình thành những “cực tăng trưởng đổi mới” như Brainport Eindhoven hay FoodValley Wageningen, trở thành top 5 toàn cầu về chỉ số đổi mới sáng tạo.

Với kinh nghiệm đến từ tổ chức khởi xướng là tư nhân, bà Linh cho biết mô hình Shinhan Square Bridge do Tập đoàn tài chính Shinhan xây dựng, kết hợp ươm tạo, tăng tốc và đồng tác động xã hội. Mô hình này đã được triển khai tại các tỉnh thành khác nhau của Hàn Quốc và cả tại Việt Nam thông qua điều phối bởi Viện MSD. Tại Việt Nam, mô hình kết nối với nhà nước, tổ chức xã hội, và 200 chuyên gia, đối tác khác nhau để tạo hệ sinh thái hỗ trợ hơn 65 startups Việt Nam và Hàn Quốc trong các lĩnh vực công nghệ giáo dục, môi trường, sức khoẻ, v.v.

Bà Nguyễn Phương Linh nhấn mạnh: “Kinh nghiệm từ quốc tế cho thấy cần hạ tầng thể chế mở và hội đồng hợp tác đa bên; ngoài khu vực nhà nước, khu vực tư nhân có thể trở thành hạt nhân kết nối hệ sinh thái đổi mới sáng tạo, nếu họ nhìn đổi mới sáng tạo không chỉ là lợi nhuận mà là tác động xã hội. Đổi mới sáng tạo mở xã hội không chỉ là công nghệ, mà là hạ tầng của niềm tin, tri thức và dữ liệu chung. Mỗi trung tâm, mỗi mạng lưới đều là một mắt xích trong bản đồ sáng tạo của Việt Nam. Để tận dụng cơ hội của chuyển đổi số và các công nghệ chiến lược, chìa khóa không nằm ở việc mỗi trung tâm làm tốt một mình, mà nằm ở khả năng kết nối và hợp tác giữa các trung tâm, mạng lưới và vùng và cùng chung mục tiêu cho sự phát triển bền vững”.

  Lê Long