Tháo gỡ nút thắt vốn để phát triển công nghiệp hỗ trợ
Nghị định 205/2025/NĐ-CP mở ra cơ chế hỗ trợ vốn toàn diện, giúp doanh nghiệp công nghiệp hỗ trợ nâng cao năng lực, tăng tỷ lệ nội địa hóa và tham gia sâu hơn vào chuỗi cung ứng toàn cầu.
Vốn ưu đãi tiếp sức doanh nghiệp CNHT
Vốn vẫn là “nút thắt” lớn nhất đối với các doanh nghiệp công nghiệp hỗ trợ (CNHT) Việt Nam. Dù Chính phủ đã ban hành nhiều cơ chế, chính sách nhằm khuyến khích đầu tư, thực tế cho thấy các doanh nghiệp vừa và nhỏ – chiếm gần 90% tổng số – vẫn gặp nhiều khó khăn trong việc tiếp cận nguồn lực tài chính để mở rộng sản xuất, nâng cấp công nghệ và tham gia sâu hơn vào chuỗi cung ứng trong nước và toàn cầu.
Ông Hồ Ngọc Toàn, Phó Tổng giám đốc Công ty Cổ phần Thiết bị và giải pháp cơ khí Automech, cho biết: “Để đầu tư một nhà máy mới khoảng 2ha tại khu công nghiệp, chi phí mặt bằng và xây dựng hạ tầng đã lên tới khoảng 200 tỷ đồng. Khi tính thêm đầu tư công nghệ, chi phí nhân công và lãi ngân hàng, mỗi tháng doanh nghiệp phải chi khoảng 20 tỷ đồng. Trong điều kiện thị trường biến động, doanh nghiệp rất khó gồng gánh.”
Dàn máy phay tiện HWACHEON do Automech cung cấp cho VinES
Những con số này phản ánh thực tế hầu hết doanh nghiệp CNHT còn gặp nhiều khó khăn về vốn, công nghệ, nhân lực và thị trường. Khoảng 6.000 doanh nghiệp CNHT nội địa mới đáp ứng khoảng 10% nhu cầu linh kiện và phụ tùng trong nước, trong khi tỷ lệ nội địa hóa ở nhiều ngành vẫn còn khiêm tốn, như dệt may – da giày 45 – 50%, cơ khí chế tạo 15 – 20%, lắp ráp ô tô 5 – 20%.
Để tháo gỡ vấn đề này, ngày 14/7/2025, Chính phủ ban hành Nghị định số 205/2025/NĐ-CP, có hiệu lực từ 1/9/2025. Đây là bước đột phá trong chính sách ưu đãi CNHT, mở rộng phạm vi hỗ trợ về vốn, công nghệ, nhân lực và thị trường.
Phó Cục trưởng Cục Công nghiệp, ông Phạm Văn Quân, nhấn mạnh: “Các chính sách được xây dựng và cập nhật nhằm giúp doanh nghiệp tham gia lĩnh vực công nghiệp trọng điểm và công nghiệp hỗ trợ tiếp cận nguồn vốn từ ngân hàng chính sách với lãi suất thấp hơn vay thương mại khoảng 3%. Bên cạnh đó, Bộ Công Thương đang đề xuất thành lập quỹ phát triển công nghiệp chiến lược, tương đương gần 1% GDP, với cơ chế hỗ trợ doanh nghiệp vay vốn nhanh hơn. Đây là cú hích quan trọng để doanh nghiệp nâng cao năng lực sản xuất và tham gia sâu hơn vào chuỗi cung ứng toàn cầu.”
Nghị định 205 cũng hỗ trợ doanh nghiệp nghiên cứu – phát triển sản phẩm CNHT, miễn giảm tiền thuê đất, hỗ trợ kinh phí đầu tư trang thiết bị, cũng như hỗ trợ từ 50 – 70% chi phí nghiên cứu, đào tạo nhân lực, chuyển giao công nghệ, kiểm định và xúc tiến thị trường. Ngoài ra, các quỹ hỗ trợ như Quỹ Đổi mới Công nghệ Quốc gia và Quỹ Phát triển Khoa học – Công nghệ giúp giảm gánh nặng tài chính cho doanh nghiệp.
Bên cạnh cơ chế vốn, nghị định bổ sung các hỗ trợ pháp lý, tư vấn mua bán – sáp nhập, bảo vệ môi trường, và thúc đẩy thành lập Trung tâm kỹ thuật hỗ trợ phát triển CNHT, nhằm nâng cao năng lực quản trị, tiêu chuẩn sản phẩm và khả năng kết nối chuỗi cung ứng.
Đồng hành địa phương và FDI để giải bài toán vốn
Không chỉ cơ chế trung ương, các địa phương cũng tích cực vào cuộc. Ông Hoàng Anh Tuấn, Phó Giám đốc Sở Công Thương tỉnh Bắc Ninh, cho biết: “Chúng tôi đã tham mưu tỉnh ban hành các chính sách hỗ trợ doanh nghiệp CNHT về mặt bằng, quỹ đất, giảm tiền thuê đất cho doanh nghiệp thứ cấp, đồng thời hình thành các khu, cụm công nghiệp chuyên ngành CNHT, cơ khí chế tạo, điện – điện tử và công nghệ cao. Điều này giúp giảm chi phí vận chuyển, tạo liên kết chặt chẽ giữa doanh nghiệp và tối ưu hóa chuỗi cung ứng.”
Các dự án hợp tác tư vấn cải tiến với các tập đoàn FDI như Samsung Electronics trong giai đoạn 2020 – 2025 đã hỗ trợ doanh nghiệp nâng cao năng lực quản trị, ứng dụng chuyển đổi số và cải tiến quy trình sản xuất. Liên kết với doanh nghiệp FDI giúp doanh nghiệp nội địa sử dụng vốn hiệu quả, nâng cao năng lực sản xuất và tăng tỷ lệ nội địa hóa.
Vai trò vốn FDI cũng quan trọng. Năm 2024, ngành chế biến – chế tạo thu hút hơn 25,5 tỷ USD vốn FDI đăng ký mới, chiếm gần 67% tổng vốn FDI vào Việt Nam. Hiện Việt Nam có khoảng 1.700 doanh nghiệp FDI trong CNHT, chiếm 40% tổng số. Thúc đẩy liên kết giữa doanh nghiệp FDI và nội địa được xem là cách nâng cao năng lực sản xuất, cải thiện tiêu chuẩn sản phẩm và tăng tỷ lệ nội địa hóa.
Các chuyên gia nhận định, tháo gỡ vốn không chỉ là cung cấp tiền mặt mà còn bao gồm giảm chi phí đầu tư ban đầu, ưu đãi lãi suất, hỗ trợ R&D, đào tạo nhân lực, tư vấn pháp lý, kết nối chuỗi cung ứng và hợp tác FDI. Khi các cơ chế này đi vào thực tế, doanh nghiệp CNHT sẽ mở rộng sản xuất, nâng cao năng lực công nghệ, cải thiện giá thành, từ đó tham gia sâu hơn vào chuỗi sản xuất toàn cầu.
An Tiêm