Tăng cường hỗ trợ nâng cao năng lực bền vững trong xuất khẩu nông sản – công nghiệp

Mới đây, Cục Xúc tiến thương mại (Bộ Công Thương) phối hợp với Dự án Hỗ trợ chính sách thương mại và xúc tiến xuất khẩu Việt Nam (SwissTrade) và Chương trình xúc tiến nhập khẩu Thụy Sĩ (SIPPO) tổ chức Hội thảo tập huấn chuyên môn về xu hướng thị trường và yêu cầu bền vững trong xuất khẩu nông sản – công nghiệp. Đây là hoạt động thường niên quan trọng nhằm hỗ trợ đội ngũ cán bộ xúc tiến thương mại và các tổ chức hỗ trợ doanh nghiệp nâng cao năng lực, cập nhật kiến thức theo tiêu chuẩn quốc tế.

Xu hướng thị trường thay đổi nhanh, yêu cầu bền vững trở thành điều kiện bắt buộc

Phát biểu khai mạc, ông Hoàng Trần Phương, Phó Trưởng phòng Phòng Quan hệ quốc tế, Cục Xúc tiến thương mại, nhấn mạnh: Hoạt động thương mại toàn cầu đang hình thành nhiều xu hướng mới, đặc biệt trong lĩnh vực nông sản và công nghiệp, nơi Việt Nam có nhiều tiềm năng nhưng cũng đối mặt không ít thách thức.

Nếu như trước đây thị trường nhập khẩu tập trung vào chất lượng sản phẩm, thì hiện nay, yêu cầu đã mở rộng sang các tiêu chí bắt buộc như truy xuất nguồn gốc đầy đủ, kiểm soát rủi ro trong chuỗi cung ứng, minh bạch quản trị, tuân thủ tiêu chuẩn môi trường – xã hội và phát triển bền vững.

“Những tiêu chí này đang trở thành “giấy thông hành” để hàng hóa Việt Nam thâm nhập và đứng vững tại các thị trường khó tính như EU, Thụy Sĩ, Bắc Mỹ hay châu Á – Thái Bình Dương”, ông Phương chia sẻ.

Theo ông Hoàng Trần Phương, hệ thống xúc tiến thương mại cần đóng vai trò tiên phong trong cung cấp thông tin, hướng dẫn doanh nghiệp tiếp cận yêu cầu mới; đồng thời tư vấn chiến lược xuất khẩu theo hướng xanh và bền vững. Việc nâng cao năng lực chuyên môn cho đội ngũ cán bộ vì thế trở thành yêu cầu cấp thiết.

Hội thảo đặt mục tiêu cập nhật kiến thức về xu hướng thị trường toàn cầu; tăng cường kỹ năng phân tích, tư vấn và hỗ trợ doanh nghiệp; cung cấp công cụ đánh giá tác động của các quy định bền vững lên chuỗi sản xuất; qua đó tạo dựng mạng lưới hỗ trợ doanh nghiệp đồng bộ giữa các cơ quan xúc tiến, hiệp hội ngành hàng và các tổ chức liên quan.

Doanh nghiệp phải chuyển từ “cam kết” sang “chứng minh bằng dữ liệu”

Chia sẻ tại hội thảo, bà Adriana Tascon – chuyên gia SIPPO nhấn mạnh, giảm phát thải, minh bạch đo lường và truy xuất nguồn gốc đang là yêu cầu bắt buộc để nông sản – thực phẩm Việt Nam duy trì lợi thế cạnh tranh. Trong bối cảnh EU siết chặt các quy định như ISO 14067 về dấu chân carbon, tiêu chuẩn GS1, quy định EUDR hay yêu cầu Digital Product Passport, doanh nghiệp phải chuyển từ “cam kết” sang “chứng minh bằng dữ liệu”.

Bà Adriana Tascon giới thiệu mô hình REDUCE – PROVE – PROMOTE, trong đó việc giảm phát thải tại nông trại, nhà máy và logistics phải gắn liền với hệ thống đo lường PCF, truy xuất GTIN/GLN/EPCIS và truyền thông minh bạch cho người mua. Các case study quốc tế như Verstegen, Paulig, Innocent cho thấy chuyển đổi xanh không chỉ là tuân thủ mà còn mang lại lợi ích kinh tế rõ rệt: giảm chi phí, tăng giá trị thương hiệu và mở rộng thị trường.

Ông Laurent Corpartaux chuyên gia SIPPO cho rằng, với lĩnh vực công nghiệp, yếu tố các-bon hàm chứa (embodied carbon) trong vật liệu và quy trình sản xuất đang quyết định khả năng cạnh tranh. EU đang triển khai cơ chế CBAM, yêu cầu EPD/LCA ngày càng cao và xu hướng xây dựng xanh tiếp tục mở rộng.

Trong khi đó, hiện Việt Nam mới có 44 EPD – rất thấp so với thế giới – khiến doanh nghiệp mất cơ hội tham gia các dự án xanh toàn cầu. Ông Laurent Corpartaux đề xuất Bộ Công Thương sớm thúc đẩy đo lường phát thải, hỗ trợ doanh nghiệp đổi mới công nghệ và phát triển kinh tế tuần hoàn nhằm biến tăng trưởng xanh thành lợi thế xuất khẩu.

Thúc đẩy hợp tác quốc tế để nâng cao năng lực cạnh tranh xuất khẩu

Dự án SwissTrade và SIPPO được xem là hai chương trình hỗ trợ thương mại tiêu biểu của Thụy Sĩ dành cho các quốc gia đang phát triển. Tại Việt Nam, các chương trình này đã đồng hành cùng Bộ Công Thương và Cục Xúc tiến thương mại nhiều năm qua, triển khai hàng loạt hoạt động từ tập huấn kỹ thuật, xây dựng tài liệu hướng dẫn doanh nghiệp tuân thủ tiêu chuẩn EU – EFTA – Bắc Mỹ, tư vấn chính sách đến kết nối doanh nghiệp với thị trường quốc tế thông qua hội chợ, phái đoàn khảo sát và các hoạt động giao thương.

Những hỗ trợ này giúp hệ thống xúc tiến thương mại Việt Nam nâng cao tính chuyên nghiệp, đồng thời tạo điều kiện để doanh nghiệp tiếp cận thông tin thị trường nhanh hơn và chính xác hơn, từ đó điều chỉnh chiến lược xuất khẩu phù hợp.

Hội thảo kỳ vọng giúp cán bộ xúc tiến thương mại nâng cao kỹ năng đánh giá thị trường theo hướng đa chiều, hiểu rõ tác động của các tiêu chuẩn bền vững tới doanh nghiệp Việt Nam, và vận dụng kiến thức để tư vấn chính xác hơn cho hoạt động xuất khẩu. Trong bối cảnh chuỗi cung ứng toàn cầu vẫn biến động mạnh và các tiêu chuẩn quốc tế ngày càng khắt khe, hợp tác quốc tế đóng vai trò then chốt trong việc nâng cao năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp Việt Nam trên thị trường thế giới.

Lê Minh