Luật Công nghiệp công nghệ số: Hoàn thiện nền tảng thể chế cho phát triển công nghiệp bán dẫn Việt Nam

Đặt đúng “trọng tâm” và “cách tiếp cận” với công nghiệp bán dẫn

Điều 36 xác lập 4 nguyên tắc lớn định hướng cho toàn bộ chính sách phát triển bán dẫn của Việt Nam trong giai đoạn tới.

Thứ nhất, lấy chip bán dẫn làm trung tâm, nhấn mạnh phát triển sản phẩm chip có tính đột phá trong các ngành, lĩnh vực. Điều này cho thấy Việt Nam không đi theo hướng “trải rộng” mà tập trung nguồn lực vào các ứng dụng có lợi thế, có khả năng tạo ra bước nhảy về năng suất, an toàn, quốc phòng, y tế, tài chính, giao thông thông minh, đô thị thông minh…

Thứ hai, bán dẫn gắn chặt với công nghiệp điện tử, nhưng theo một cách tiếp cận mới: không phải thiết bị điện tử tiêu dùng đại trà, mà tập trung vào thiết bị điện tử chuyên dụng trong các ngành, lĩnh vực. Đây là hướng đi phù hợp với năng lực và quy mô thị trường của Việt Nam gắn chặt với nhu cầu chuyển đổi số, công nghiệp 4.0 trong nước.

Thứ ba, phát triển nguồn nhân lực bán dẫn được coi là điều kiện tiên quyết. Luật nêu rõ yêu cầu “bảo đảm số lượng, chất lượng” đáp ứng yêu cầu phát triển, hàm ý việc phải đầu tư bài bản từ đào tạo đại học, sau đại học, tới các chương trình bồi dưỡng kỹ sư, kỹ thuật viên, chuyên gia trong tất cả các khâu từ thiết kế đến sản xuất, đóng gói, kiểm thử.

Thứ tư, Luật khẳng định mở cửa, liên kết sâu với chuỗi giá trị toàn cầu: khuyến khích thu hút đầu tư nước ngoài, huy động nguồn lực trong và ngoài nước, nhưng với mục tiêu cuối cùng là làm chủ công nghệ, thiết kế và sản xuất chip bán dẫn.

Dây chuyền sản xuất chip và linh kiện bán dẫn tại Việt Nam — minh hoạ sinh động cho định hướng ưu tiên phát triển sản phẩm chip trong ngành công nghiệp công nghệ số của quốc gia.”

Chiến lược quốc gia cho ngành bán dẫn

Luật quy định việc xây dựng Chiến lược phát triển công nghiệp bán dẫn quốc gia do Bộ Khoa học và Công nghệ chủ trì, phối hợp với các bộ, ngành, địa phương trình Thủ tướng Chính phủ ban hành (theo khoản 3 Điều 37).

Chiến lược này được thiết kế trên cơ sở các nguyên tắc của Điều 36, bảo đảm phù hợp với chiến lược phát triển kinh tế – xã hội trong từng giai đoạn (theo khoản 1 Điều 37). Nội dung của chiến lược bao gồm: quan điểm, tầm nhìn, mục tiêu, nhiệm vụ, giải pháp, chương trình – dự án trọng điểm và kế hoạch nguồn lực triển khai (theo khoản 2 Điều 37). Đây sẽ là công cụ định hướng dài hạn, giúp Việt Nam xác lập vị thế trong chuỗi giá trị bán dẫn toàn cầu và thu hút đầu tư quốc tế.

Hoàn thiện chuỗi hoạt động công nghiệp bán dẫn

Luật CNCNS quy định rõ các hoạt động trong lĩnh vực công nghiệp bán dẫn tạo hành lang pháp lý thống nhất cho phát triển công nghiệp bán dẫn trong nước, bao gồm: nghiên cứu và phát triển; sản xuất nguyên liệu, vật liệu, thiết bị, máy móc, công cụ; thiết kế và sản xuất sản phẩm; và các khâu đóng gói, kiểm thử (theo Điều 38).

Cách tiếp cận này giúp Việt Nam không chỉ tham gia mà còn từng bước làm chủ các công đoạn có giá trị cao trong chuỗi sản xuất toàn cầu.

Cơ chế và chính sách đặc thù cho doanh nghiệp bán dẫn

Luật Công nghiệp công nghệ số thiết lập một cơ chế ưu đãi riêng biệt cho các doanh nghiệp trong lĩnh vực bán dẫn.

Hoạt động sản xuất nguyên liệu, vật liệu, thiết bị, máy móc, công cụ cho công nghiệp bán dẫn thuộc Danh mục nguyên liệu, vật liệu, thiết bị, máy móc, công cụ cho công nghiệp bán dẫn được khuyến khích đầu tư phát triển được xác định là ngành, nghề đặc biệt ưu đãi đầu tư (theo khoản 1 Điều 39).

Doanh nghiệp thiết kế chip bán dẫn được hỗ trợ kinh phí đào tạo nhân lực, nghiên cứu – phát triển, sản xuất thử nghiệm và đổi mới công nghệ, từ nguồn ngân sách địa phương theo quy định của pháp luật về ngân sách nhà nước hoặc Quỹ phát triển công nghiệp công nghệ số (theo khoản 2 Điều 39).

Luật cũng cho phép nhập khẩu dây chuyền, thiết bị, máy móc đã qua sử dụng để phục vụ trực tiếp hoạt động sản xuất, đóng gói, kiểm thử chip nếu đáp ứng tiêu chí kỹ thuật do Bộ Khoa học và Công nghệ quy định (theo khoản 3 và khoản 4 Điều 39).

Khuyến khích doanh nghiệp tham gia chuỗi cung ứng bán dẫn

Luật CNCNS cũng quy định các dự án sản xuất nguyên liệu, vật tư, linh kiện để cung cấp trực tiếp cho dự án sản xuất, đóng gói, kiểm thử sản phẩm chip bán dẫn được hưởng các hỗ trợ, ưu đãi như đối với dự án sản xuất, đóng gói, kiểm thử sản phẩm chip bán dẫn.

Ngoài ra, các dự án sản xuất sản phẩm phụ trợ trực tiếp trong công nghiệp bán dẫn và dự án sản xuất thiết bị điện tử được hỗ trợ một phần hoặc toàn bộ kinh phí để sản xuất mẫu thử, mua công nghệ và đổi mới công nghệ theo quy định của pháp luật về chuyển giao công nghệ từ nguồn ngân sách địa phương theo quy định của pháp luật về ngân sách nhà nước hoặc từ nguồn tài chính cho phát triển công nghiệp công nghệ số.

Cách thiết kế này giúp mở rộng hệ sinh thái bán dẫn Việt Nam, kết nối các doanh nghiệp trong nước với chuỗi cung ứng toàn cầu, từng bước hình thành mạng lưới doanh nghiệp phụ trợ bền vững.

Luật Công nghiệp công nghệ số đã thiết lập nền tảng thể chế toàn diện cho phát triển công nghiệp bán dẫn Việt Nam – từ chiến lược, hoạt động, ưu đãi đến cơ chế hỗ trợ doanh nghiệp.

Khi được triển khai đồng bộ, hệ thống chính sách này sẽ giúp Việt Nam không chỉ tham gia, mà còn có thể từng bước khẳng định vị thế trong chuỗi giá trị công nghệ toàn cầu, đóng góp trực tiếp vào mục tiêu xây dựng nền kinh tế số tự chủ và bền vững.

Thu Huyền