Hệ thống truy xuất nguồn gốc: Nền tảng nâng cao chất lượng và giá trị nông sản Việt

Ngày 26/12, tại Hà Nội, Bộ Nông nghiệp và Môi trường tổ chức Lễ ra mắt Hệ thống truy xuất nguồn gốc (TXNG) nông sản Việt Nam. Đây là bước triển khai cụ thể các chủ trương, chỉ đạo của Đảng và Chính phủ về tăng cường bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng, nâng cao hiệu lực quản lý nhà nước và thúc đẩy phát triển nông nghiệp theo hướng minh bạch, bền vững trong bối cảnh hội nhập quốc tế sâu rộng.

Việc xây dựng và vận hành Hệ thống TXNG nông sản Việt Nam nhằm thực hiện Kết luận số 207-KL/TW ngày 10/11/2025 của Ban Bí thư về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng và trách nhiệm quản lý của Nhà nước trong bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng; đồng thời triển khai Quyết định số 100/QĐ-TTg ngày 19/1/2019 và Công điện số 150/CĐ-TTg ngày 29/8/2025 của Thủ tướng Chính phủ về tăng cường truy xuất nguồn gốc, bảo đảm chất lượng và uy tín nông, lâm, thủy sản Việt Nam.

Hệ thống TXNG nông sản Việt Nam là nền tảng số thống nhất, phục vụ việc ghi nhận, quản lý và tra cứu thông tin nguồn gốc sản phẩm nông, lâm, thủy sản xuyên suốt toàn bộ chuỗi giá trị, từ sản xuất, chế biến, vận chuyển đến lưu thông trên thị trường. Thông qua hệ thống, người tiêu dùng có thể dễ dàng kiểm tra thông tin sản phẩm; cơ quan quản lý nhà nước có công cụ theo dõi, thống kê và truy vết khi cần thiết, qua đó nâng cao hiệu lực quản lý, bảo đảm an toàn thực phẩm và củng cố uy tín nông sản Việt Nam trên thị trường trong nước và quốc tế.

Hệ thống được thiết kế với ba hợp phần chính, gồm: hệ thống truy xuất dành cho người tiêu dùng, người dân và doanh nghiệp sản xuất – cung ứng; hệ thống dành cho các đơn vị cung cấp giải pháp cập nhật dữ liệu nguồn gốc; và hệ thống phục vụ cơ quan quản lý nhà nước trong công tác giám sát, quản lý và truy vết sản phẩm.

Phát biểu tại lễ ra mắt, Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Trần Đức Thắng nhấn mạnh, việc đưa Hệ thống truy xuất nguồn gốc nông sản Việt Nam vào vận hành là dấu mốc quan trọng trong tiến trình chuyển đổi số của ngành nông nghiệp, góp phần nâng cao chất lượng, giá trị nông sản và củng cố niềm tin của người tiêu dùng trong nước và quốc tế. Trong bối cảnh hội nhập ngày càng sâu rộng, truy xuất nguồn gốc đã trở thành yêu cầu bắt buộc, khi người tiêu dùng ngày càng quan tâm đến nguồn gốc, chất lượng, độ an toàn và tính minh bạch của sản phẩm.

Theo Bộ trưởng, Nghị quyết số 57 của Bộ Chính trị đã xác định khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số là động lực then chốt cho phát triển bền vững đất nước. Việc xây dựng Hệ thống truy xuất nguồn gốc nông sản Việt Nam là bước đi cụ thể nhằm hình thành hạ tầng dữ liệu số phục vụ hiệu quả công tác quản lý nhà nước, sản xuất, kinh doanh và tiêu dùng, đồng thời thúc đẩy ứng dụng công nghệ số trong toàn bộ chuỗi giá trị nông nghiệp.

Bộ trưởng Trần Đức Thắng khẳng định, hệ thống không chỉ là giải pháp công nghệ mà còn là công cụ quản lý hiện đại, góp phần phòng, chống gian lận thương mại, hàng giả, hàng kém chất lượng; hướng tới mục tiêu để người dân được sử dụng các sản phẩm nông, lâm, thủy sản an toàn, sạch và có thể truy xuất nguồn gốc rõ ràng.

Lễ ra mắt Hệ thống TXNG nông sản Việt Nam là bước thí điểm đầu tiên, trước mắt triển khai truy xuất nguồn gốc đối với quả sầu riêng, sau đó sẽ tiếp tục mở rộng ra các sản phẩm nông nghiệp khác, tiến tới bao phủ toàn bộ nông, lâm, thủy sản tiêu thụ trong nước và xuất khẩu. Lộ trình thí điểm truy xuất nguồn gốc sầu riêng được triển khai từ ngày 1/1/2026 đến 30/6/2026, với sự tham gia thử nghiệm của 5 doanh nghiệp trong chuỗi sản xuất và cung ứng.

Theo kế hoạch, Công ty Cổ phần Technology Convergence Corporation (Netacom) là đơn vị cung cấp giải pháp, phối hợp xây dựng và vận hành Hệ thống TXNG nông sản. Hệ thống được tổ chức vận hành đồng bộ từ quản trị, trục truyền nhận dữ liệu, cổng thông tin tra cứu đến thiết lập đầu mối hỗ trợ kỹ thuật và đường dây nóng. Đồng thời, phối hợp với các đơn vị chức năng thuộc Bộ Công an để tích hợp dữ liệu vào tem xác thực điện tử (QR/NFC/RFID), bảo đảm tính thống nhất, chính xác giữa thông tin trên tem và dữ liệu truy xuất.

Trong bức tranh xuất khẩu nông sản năm 2025, rau quả tiếp tục là ngành hàng tăng trưởng nổi bật. Theo Hiệp hội Rau quả Việt Nam, kim ngạch xuất khẩu rau quả cả năm 2025 ước đạt khoảng 8,59 tỷ USD, tăng gần 20% so với năm 2024, trong đó sầu riêng tiếp tục giữ vai trò dẫn dắt. Tuy nhiên, các rào cản kỹ thuật ngày càng khắt khe về truy xuất nguồn gốc và an toàn thực phẩm đang đặt ra yêu cầu cấp thiết phải nâng chuẩn sản xuất, quản lý và minh bạch thông tin, nhằm giúp nông sản Việt Nam phát triển bền vững và gia tăng sức cạnh tranh trong thời gian tới.

Lê Long