Hà Nội khởi công tuyến metro số 2: Nam Thăng Long – Trần Hưng Đạo

Ngày 9/10/2025, tại Depot Xuân Đỉnh, UBND thành phố Hà Nội tổ chức Lễ khởi công Dự án xây dựng tuyến đường sắt đô thị số 2, đoạn Nam Thăng Long – Trần Hưng Đạo. Sự kiện diễn ra trong không khí hướng tới kỷ niệm 71 năm Ngày Giải phóng Thủ đô, đánh dấu bước ngoặt trong tiến trình hiện đại hóa mạng lưới giao thông công cộng xanh và bền vững của Hà Nội.

Dự án quan trọng quốc gia

Dự án thuộc nhóm A, quy mô quan trọng quốc gia, tổng mức đầu tư 35.679 tỷ đồng, sử dụng vốn vay ODA của Cơ quan Hợp tác Quốc tế Nhật Bản (JICA) và vốn đối ứng ngân sách thành phố Hà Nội. Công trình dự kiến hoàn thành và đưa vào vận hành năm 2029, sau đó thực hiện giai đoạn đào tạo vận hành, bảo dưỡng trong 2 năm.

Phát biểu tại Lễ khởi công, Phó Chủ tịch UBND thành phố Hà Nội Dương Đức Tuấn nhận định đây không chỉ là công trình giao thông trọng điểm quốc gia mà còn là biểu tượng của tầm nhìn, ý chí và khát vọng đổi mới, hướng tới mô hình phát triển đô thị gắn với giao thông công cộng. Lãnh đạo Thủ đô yêu cầu chủ đầu tư và các nhà thầu tập trung tối đa nguồn lực, tổ chức thi công khoa học, bảo đảm an toàn, chất lượng, tiến độ; đồng thời xây dựng phương án hạn chế tối đa ảnh hưởng giao thông trong suốt quá trình thi công. Việc thiết lập vùng bảo vệ công trình và hành lang an toàn đường sắt đô thị sẽ được cắm mốc, quản lý chặt chẽ để đảm bảo thi công an toàn, đồng thời không làm gián đoạn nhịp sống đô thị trung tâm.

Từ góc nhìn hợp tác quốc tế, Đại sứ Nhật Bản Ito Naoki khẳng định Nhật Bản ủng hộ mục tiêu phát triển hạ tầng chiến lược của Việt Nam và sẵn sàng đồng hành trong khuôn khổ đối tác chiến lược toàn diện. Ông nhấn mạnh dự án triển khai với hỗ trợ vốn vay từ JICA, có sự tham gia của doanh nghiệp Nhật Bản, gắn với đào tạo nhân lực, chuyển giao kinh nghiệm, từng bước đưa vào vận hành. Đồng thời lưu ý yêu cầu “thi công tinh xảo, quản lý chặt chẽ ở khu trung tâm để tối thiểu hóa tác động lên môi trường và công trình lịch sử”.

Với mục tiêu “giao thông công cộng làm trung tâm, con người là trọng tâm”, tuyến số 2 không chỉ giải bài toán ùn tắc, giảm phát thải, cải thiện chất lượng không khí, mà còn tạo ra cấu trúc đô thị mới dựa trên giao thông khối lượng lớn. Khi mạng lưới metro hoàn thiện, hệ thống được kỳ vọng đáp ứng 25 – 30% nhu cầu vận tải hành khách công cộng (khoảng 3 triệu lượt mỗi ngày), góp phần hiện thực hóa lộ trình phát triển xanh và cam kết Net Zero.

Không gian ngầm trung tâm & mô hình TOD: Liên thông – Bảo tồn – Sống xanh

Với mô hình đô thị định hướng giao thông (TOD), mỗi nhà ga sẽ trở thành trung tâm kết nối giao thông, thương mại, du lịch và văn hóa, hình thành những khu đô thị mới “Sống xanh – Đi nhanh – Kết nối mỗi ngày”.

Ở đầu tuyến, Depot Xuân Đỉnh được coi là “điểm TOD thí điểm”, tích hợp các chức năng đào tạo, bảo dưỡng, vận hành cùng không gian dịch vụ, logistic đô thị, bãi đỗ, trung chuyển xe buýt, xe đạp công cộng… Trong tương lai, khi kết nối tuyến được mở rộng về phía sân bay, khu vực này có thể phát triển thành đầu mối tích hợp nhiều phương thức vận tải (multimodal), tạo chuỗi điểm đến – điểm đi mạch lạc giữa đô thị trung tâm, vùng phụ cận và cửa ngõ hàng không quốc tế.

Tại lễ khởi công, Hà Nội công bố phương án tuyến, vị trí công trình đoạn C8 – C10 (tỷ lệ 1/500) và quy hoạch chi tiết Depot Xuân Đỉnh. Phương án mới điều chỉnh tổ chức tuyến ngầm đi dưới các tuyến phố khu trung tâm, trong đó ga C9 (Hồ Hoàn Kiếm) bố trí 4 tầng ngầm dưới đường Đinh Tiên Hoàng, kết nối trực tiếp không gian ngầm 3 tầng của Quảng trường – Công viên phía đông Hồ Hoàn Kiếm. Đây được định hướng là “hạt nhân TOD” tại lõi trung tâm, nơi giao thoa giữa giao thông ngầm với không gian công cộng và di sản đô thị. Không chỉ là một nhà ga, C9 còn là “nút kết” của những trải nghiệm đô thị đa tầng, giúp người dân và du khách tiếp cận thuận tiện khu vực hồ, phố cổ, các thiết chế văn hóa, thương mại trong phạm vi đi bộ.

Ga C10 (Trần Hưng Đạo) đặt ngầm 4 tầng dưới phố Hàng Bài tại nút giao với Trần Hưng Đạo, thiết kế dạng kết nối chữ thập với ga S13 (tuyến số 3 ga Hà Nội – Hoàng Mai) nhằm bảo đảm liên thông mạng lưới trong tương lai.

Việc hình thành các “siêu nút” chuyển tuyến trong lòng đô thị lịch sử đòi hỏi tiêu chuẩn kỹ thuật, an toàn và tổ chức thi công tinh xảo, đi kèm cơ chế quản lý không gian ngầm đồng bộ. Quyết định phê duyệt cũng xác lập vùng bảo vệ công trình và vùng kiểm soát xây dựng dọc tuyến, làm cơ sở để công bố công khai, quản lý trật tự xây dựng, cũng như cập nhật, điều chỉnh, bổ sung vào hệ thống quy hoạch phân khu, quy hoạch chi tiết có liên quan.

Về vai trò trong tổng thể, tuyến số 2 được coi là then chốt trong mạng lưới 15 tuyến metro tương lai của Hà Nội khi kết nối trung tâm chính trị Ba Đình và lõi lịch sử Hoàn Kiếm với khu phát triển mới phía Bắc, đồng thời liên thông với các tuyến số 1, 3 và 5. Ở giai đoạn tiếp theo, tuyến dự kiến kéo dài đến sân bay quốc tế Nội Bài, hình thành một trục vận tải công cộng “xương sống” giúp mở rộng năng lực giao thông, tăng cường kết nối vùng và thúc đẩy du lịch, dịch vụ, kinh tế đô thị.

Tuyến số 2 có chiều dài 10,84 km, trong đó 1,94 km đi trên cao và 8,9 km đi ngầm, với 10 nhà ga: C1 – Xuân Đỉnh, C2 – Ngoại Giao Đoàn, C3 – Tây Hồ Tây, C4 – Bưởi, C5 – Quần Ngựa, C6 – Bách Thảo, C7 – Hồ Tây, C8 – Hàng Đậu, C9- Hoàn Kiếm và C10 – Trần Hưng Đạo. Tuyến bố trí 10 đoàn tàu (mỗi đoàn 4 toa), với tốc độ thiết kế 110 km/h cho đoạn trên cao và 80 km/h cho đoạn ngầm.

Depot Xuân Đỉnh rộng 11,3 ha giữ vai trò trung tâm bảo dưỡng, sửa chữa, đào tạo vận hành, định hướng phát triển theo mô hình đô thị định hướng giao thông (TOD), gắn kết hạ tầng giao thông với phát triển đô thị thông minh, bền vững.

Công trình dự kiến hoàn thành và đưa vào vận hành năm 2029. Trong đó, gói thầu đầu tiên CP05A xử lý nền Depot do FECON đảm nhiệm với thời gian thi công 17,5 tháng.

Tuấn Hùng