Doanh nghiệp thép Việt Nam sẽ hưởng lợi từ chu kỳ tăng giá thép
Giá thép Trung Quốc có ảnh hưởng mạnh đến thị trường quốc tế trong đó có Việt Nam. Nỗ lực phục hồi giá thép trở lại từ Trung Quốc khiến các doanh nghiệp Việt được kỳ vọng hưởng lợi.
Năm 2025, Trung Quốc có chính sách “chống cạnh tranh tiêu cực” (anti-involution) nhằm giải quyết tình trạng cạnh tranh không lành mạnh và dư thừa công suất. Thuật ngữ “cạnh tranh tiêu cực” (involution) đề cập đến tình trạng cạnh tranh mang tính phá hoại trong các thị trường dư cung, khi các doanh nghiệp buộc phải giảm giá mạnh và hạ chất lượng sản phẩm để bảo vệ thị phần đang thu hẹp. Điều này dẫn đến tình trạng “lún sâu vào cạnh tranh phá giá” giữa các nhà sản xuất trong nước, làm suy yếu sức khỏe ngành và gây mất ổn định kinh tế vĩ mô.
Để ứng phó, chính phủ Trung Quốc triển khai chính sách “chống cạnh tranh tiêu cực” với mục tiêu cắt giảm công suất dư thừa, chất lượng thấp, đồng thời thúc đẩy sản xuất hiệu quả và bền vững hơn.
Chính sách năm 2025 có nhiều nét tương đồng với chương trình cải cách nguồn cung năm 2015, khi chính phủ Trung Quốc cũng đã phải xử lý tình trạng dư thừa công suất thép do suy thoái bất động sản và nhiều năm đầu tư quá mức vào năng lực sản xuất, theo Chứng khoán Vietcap. Chiến dịch năm 2015 tập trung vào các chỉ đạo từ trung ương xuống nhằm đóng cửa các nhà máy kém hiệu quả và làm bình ổn giá.
Chính sách năm 2025 vẫn giữ nguyên mục tiêu cốt lõi này, nhưng có một vài điểm cải tiến như: tối ưu hóa cơ cấu công suất theo hướng sản xuất chất lượng cao và thân thiện với môi trường hơn; thể chế hóa cải cách; tăng cường hợp tác giữa chính quyền trung ương và địa phương; tích hợp các biện pháp từ phía cầu; và thúc đẩy một thị trường quốc gia thống nhất.
“Tóm lại, nếu chính sách năm 2015 ưu tiên “loại bỏ cái xấu” thì cách tiếp cận năm 2025 vẫn thừa hưởng mục tiêu này, kèm với đó là “thúc đẩy cái tốt”. Cả hai chiến lược đều hướng tới loại bỏ cạnh tranh kém lành mạnh và khôi phục khả năng sinh lợi ở các ngành như thép.
Theo đó, chúng tôi kỳ vọng giá thép Trung Quốc sẽ phục hồi dần, chủ yếu nhờ việc cắt giảm nguồn cung, với tốc độ chậm hơn chu kỳ 2015′, Chứng khoán Vietcap cho hay.
Trong chu kỳ trước, từ đáy năm 2015 đến cuối năm 2017, giá HRC và thép cây đã tăng lần lượt ~135% và ~136%, chủ yếu nhờ cắt giảm mạnh công suất và nhu cầu BĐS Trung Quốc phục hồi, giúp ngành thép ghi nhận lợi nhuận kỷ lục.
Theo nghiên cứu của IMF (2018), 60% mức tăng giá đến từ phía nguồn cầu và 40% từ phía nguồn cung. Lần này, các nhà phân ích kỳ vọng giá thép sẽ dần phục hồi từ mức thấp trong nhiều năm hiện tại, được thúc đẩy chủ yếu từ việc cắt giảm nguồn cung, khi nhu cầu BĐS Trung Quốc vẫn kém khả quan. Do đó, tốc độ phục hồi sẽ chậm hơn so với chu kỳ 2015. Trong ngắn hạn, kỳ vọng đà phục hồi nhiều khả năng sẽ chậm và có nhiều biến động, do việc cắt giảm công suất nguồn cung cần thời gian để có tác động rõ nét, trong khi nhu cầu trong ngành BĐS Trung Quốc chưa có nhiều chuyển biến rõ rệt. Tuy nhiên, xu hướng phục hồi sẽ rõ ràng hơn trong trung và dài hạn. Các yếu tố điều chỉnh tăng cho quan điểm này bao gồm: (1) cắt giảm nguồn cung mạnh hơn dự kiến, (2) ngành BĐS Trung Quốc phục hồi tốt hơn dự kiến, hoặc (3) nhu cầu thép từ các ngành sản xuất – xây dựng hạ tầng cao hơn dự kiến.
Là quốc gia sản xuất và tiêu thụ thép lớn nhất thế giới – chiếm hơn 50% cung và cầu toàn cầu – giá thép Trung Quốc có ảnh hưởng mạnh đến thị trường quốc tế. Với vị trí địa lý gần và mức độ hội nhập thương mại cao, giá thép Việt Nam có tương quan cao với giá thép Trung Quốc do bị ảnh hưởng bởi thép nhập khẩu từ cả Trung Quốc và các nước khác. Do đó, doanh nghiệp thép Việt Nam sẽ hưởng lợi từ chu kỳ tăng giá thép lần này nhờ giá thép Trung Quốc cải thiện kéo giá thép nội địa Việt Nam đi lên.
Thống kê cho thấy sau khi giá thép Trung Quốc bật tăng mạnh trong tháng 7/2025, các nhà sản xuất lớn tại Việt Nam như Hòa Phát (HSX: HPG), Hoa Sen (HSX: HSG), và Nam Kim (HSX: NKG) đã đồng loạt công bố tăng giá bán sản phẩm trong giai đoạn từ cuối tháng 7 đến đầu tháng 8.
Về trung và dài hạn, Vietcap cho rằng ngành thép trong nước sẽ hưởng lợi rõ nét hơn. “Trong tương lai, chúng tôi kỳ vọng ngành thép Việt Nam sẽ được hưởng lợi từ chu kỳ tăng giá thép sắp tới do Trung Quốc dẫn dắt bởi các biện pháp cắt giảm nguồn cung”, các nhà phân tích đánh giá. Bởi thông thường, các doanh nghiệp thép sẽ ghi nhận tăng trưởng lợi nhuận và biên lợi nhuận trong chu kỳ giá thép tăng, vì giá bán đầu ra (thường là giá giao ngay) tốt hơn so với chi phí đầu vào (vốn đã được mua trước đó ở mức giá thấp hơn). Ngoài ra, hoạt động tích trữ hàng tồn kho có thể thúc đẩy sản lượng tiêu thụ trong ngắn hạn khi các công ty thương mại (trader) kỳ vọng giá sẽ tiếp tục tăng. Triển vọng này là tích cực cho nhóm cổ phiếu ngành thép, bao gồm HPG, HSG và NKG.
Nổi bật trong nhóm hưởng lợi từ chu kỳ tăng giá thép như nêu, trong tháng 7, HPG ghi nhận sản lượng thép tăng mạnh từ mức nền thấp. Sản lượng thép tháng 7/2025 đạt khoảng 371.000 tấn (+7% so với cùng kỳ (YoY), +15% so với tháng trước (MoM) từ mức nền thấp của tháng 6). Lũy kế 7 tháng 2025 đạt 2,8 triệu tấn (+10% YoY), được hỗ trợ bởi sự phục hồi dần của thị trường BĐS và đầu tư công mạnh mẽ.
Sự hồi phục của thị trường BĐS và đầu tư công vẫn đang và sẽ tiếp tục hỗ trợ cho HPG trong dài hạn. Thông tin gần nhất với việc VinSpeed của Vingroup đã đề xuất phương án cụ thể về tuyến đường sắt tốc độ cao từ trung tâm TP.HCM – Cần Giờ vận hành với tốc độ 350km/h, toàn tuyến dài 48,5km di chuyển 15 phút; Đến giai đoạn 2030-2050, tần suất khai thác là 20 phút/chuyến…. tách riêng cầu Cần Giờ đang dự kiến đầu tư…, đang tiếp thêm kỳ vọng rất lớn cho một thời kỳ phát triển mạnh mẽ của đường sắt đô thị. Theo đó, cơ hội lớn về đòn bẩy hạ tầng với nền kinh tế cũng là cơ hội của các nhà đầu tư đường sắt và các nhà đầu tư tham gia cung cấp vật liệu, thi công công trình.
Ngoài ra trong ngắn hạn, như phân tích của Vietcap, có khả năng dự báo sản lượng các tháng tới của HPG sẽ được hỗ trợ bởi (1) giá thép tại Trung Quốc cao khiến giá HRC khổ rộng nhập khẩu kém cạnh tranh so với nguồn cung trong nước, và (2) giai đoạn 2 dự án Dung Quất 2 vận hành vào tháng 9/2025. Chưa kể doanh nghiệp này còn có tôn mạ và ống thép.
“Chúng tôi kỳ vọng thép xây dựng sẽ hưởng lợi từ việc đẩy mạnh đầu tư công. Thị trường HRC trong nước hiện đang thiếu cung và được bảo vệ bởi thuế chống bán phá giá AD20 đối với thép Trung Quốc. Chúng tôi cho rằng định giá HPG hiện tại là hấp dẫn, khi cổ phiếu đang giao dịch với P/E bình quân giai đoạn 2025– 2027 là 11,1x trong khi CAGR giai đoạn 2024–2027 đạt 28%, tương ứng với PEG ở mức 0,4x”, Vietcap nhận định.
Với HSG, kết quả theo năm tài chính ghi nhận doanh thu thuần 9T FY2025 giảm 3% YoY, chủ yếu do tổng sản lượng thép giảm 2% YoY. Sản lượng xuất khẩu giảm mạnh (-23% YoY) trong bối cảnh chủ nghĩa bảo hộ gia tăng và áp lực cạnh tranh từ thép Trung Quốc, trong khi sản lượng bán trong nước tăng (+20% YoY) đã giúp bù đắp cho mức giảm từ xuất khẩu. Trong quý này, lượng bán trong nước tăng được thúc đẩy bởi xu hướng thay thế hàng nhập khẩu sau khi áp dụng AD19 (thuế chống bán phá giá đối với tôn mạ nhập khẩu từ Trung Quốc và Hàn Quốc).
HSG cũng được dự báo sẽ cải thiện biên lợi nhuận theo chu kỳ tăng của thép. Tuy nhiên, mức độ phục hồi giá và mở rộng biên lợi nhuận sẽ phụ thuộc vào quy mô và hiệu quả thực thi việc cắt giảm nguồn cung. Công ty này vào đầu tháng 8 đã công bố chính thức sản xuất thành công và cho ra mắt cuộn tôn mạ hợp kim Kẽm – Nhôm – Magie đầu tiên với thương hiệu Hoa Sen Mag Shield tại nhà nhà máy Hoa Sen Nghệ An, đánh dấu một bước tiến mới của Tập đoàn Hoa Sen trong chiến lược đổi mới công nghệ, nâng cao chất lượng sản phẩm, khẳng định vị thế hàng đầu trong lĩnh vực sản xuất và kinh doanh tôn thép mạ tại Việt Nam và khu vực.
Về kết quả tài chính, HSG được dự báo tiềm năng điều chỉnh lợi nhuận sau thuế tăng, khi LNST sau lợi ích CĐTS trong 9T FY2025 đã vượt kế hoạch kỳ vọng…
– Diễn đàn Doanh nghiệp
