Việc đăng tải, livestream bán sách trên các trang mạng xã hội hiện nay tương đối dễ dàng, thậm chí là không có sự kiểm soát từ đơn vị quản lý trang mạng xã hội đã khiến sách giả, sách lậu dễ dàng tới tay người sử dụng một cách tràn lan.

Ông Trần Đức Thành – Đại diện Nhà sách Minh Thắng là người tâm huyết và đã gắn liền với nghề làm sách cho biết: “Việc buôn bán sách giả trên mạng đang cực kỳ khó kiểm soát. Các đối tượng bán sách lậu dùng nhiều chiêu trò để bán sách. Ví dụ như, khi rao bán trên mạng thì đăng ảnh sách thật với lời quảng cáo hấp dẫn, giảm giá 50 – 70% so với sách thật để thu hút độc giả. Nhưng khi ‘ship’ đến khách hàng thì là những cuốn sách in lậu, sách giả”.

Ông Trần Đức Thành còn cho biết: “Tính đến nay, Nhà sách Minh Thắng đã bị các ‘trùm lậu’ làm giả tới hơn 200 đầu sách. Theo thống kê của chúng tôi, hơn 40 trang fanpage đang rao bán công khai sách giả trên mạng xã hội các đầu sách của Nhà sách Minh Thắng cùng hàng trăm đầu sách của các NXB khác. Mặc dù đã thực hiện nhiều biện pháp để chống sách giả và phải cắt cử nhân viên thường xuyên kiểm tra trên các trang thương mại điện tử, các trang mạng Facebook, Zalo, TikTok… để nắm thông tin và phản hồi tới các cơ quan chức năng xử lý.

Sách giả, sách lậu đã ảnh hưởng rất lớn tới sự “sống còn” của các đơn vị xuất bản khi các tựa sách bị làm giả đa phần là những tựa sách nổi tiếng thu hút độc giả – là những tựa sách đảm bảo sinh tồn của các đơn vị xuất bản.

Ví dụ như, các đầu sách đang bán chạy, được nhiều người quan tâm thì chỉ trong vòng 2 – 3 ngày là đã xuất hiện sách giả trên thị trường. Để xuất bản một đầu sách thì các đơn vị phải bỏ ra rất nhiều chi phí, thời gian và công sức. Thông thường, trước khi đến với độc giả, xuất bản phẩm sau khi được thẩm định, biên tập phải trải qua bốn công đoạn: đăng ký xuất bản, in ấn, nộp lưu chiểu và phát hành.

Trong khi đó, sách giả không phải trả tiền bản quyền, không chi phí xuất bản, cắt giảm được nhiều giai đoạn trung gian, thậm chí không bị truy thu thuế, việc công nghệ in ấn hiện đại nên giá thành rẻ hơn rất nhiều so với sách thật.

Ngoài ảnh hưởng tiêu cực tới thị phần, gây thiệt hại kinh tế tới các đơn vị xuất bản, sách giả, sách lậu còn có nhiều tác động tiêu cực đến hệ thống xuất bản.

Theo ông Thành, sách lậu và bản sao không chính thức gây ra sự mất cân đối và sự suy thoái trong hệ thống xuất bản. Các nhà xuất bản và tác giả mất động lực, thậm chí không thể tiếp tục đầu tư và phát triển các tác phẩm mới. Sách lậu gây ra cạnh tranh không lành mạnh với sách chính thức, tạo ra sự chênh lệch về giá cả và gây ảnh hưởng tiêu cực đến ngành xuất bản chính thức. Điều này có thể dẫn đến giảm đầu tư vào xuất bản sách, ảnh hưởng đến sự phát triển và đa dạng hóa văn hóa đọc trong xã hội.

Cùng quan điểm với ông Thành, tác giả Bùi Văn Vinh là chủ biên của nhiều bộ sách dạy tiếng Anh được yêu thích cũng cho biết: “Sách lậu và bản sao không chính thức trục lợi từ công sức sáng tạo của tác giả và nhà xuất bản, khiến họ bị ăn cắp kiến thức, chất xám và không được công nhận cho công việc của mình. Khi tác giả không nhận được sự trân trọng và đền đáp công sức sáng tác của mình, họ có thể mất động lực và giảm khả năng sáng tạo”.

Bên cạnh đó, một tác giả sách tiếng Anh nổi tiếng khác là tác giả Đại Lợi cũng thường xuyên rơi vào “thảm cảnh” tương tự: “Tôi và nhiều anh chị em viết sách khác cũng thường xuyên phải đau đầu vì sách của mình vừa ra mắt đã bị rao bán đầy trên các trang mạng xã hội. Khi học sinh của mình có nguy cơ mua phải sách kém chất lượng mà người thầy như mình lại không thể làm gì được, tôi rất buồn lòng. Vì không phải học sinh, phụ huynh nào cũng có thể phân biệt được sách thật, sách giả vì khả năng làm giả sách ngày càng tinh vi. Nếu trong quá trình họ sao chép, làm giả mà nội dung bị sai, thiếu chính xác thì rất có hại với học sinh – thế hệ tương lai của đất nước. Tôi rất mong rằng nước ta sẽ có biện pháp xử lý dứt điểm vấn đề nhức nhối này”.

Bên cạnh đó, sách lậu thường không tuân thủ quy trình sản xuất chất lượng và không được kiểm định bởi các cơ quan chức năng. Điều này dẫn đến nguy cơ sách lậu có thể bị chỉnh sửa, sao chép hoặc biến đổi nội dung hình ảnh của các tác phẩm gốc, ảnh hưởng đến sự chính xác và chất lượng của tác quyền. Việc chỉnh sửa và sao chép một cách trái phép có thể làm mất đi giá trị và ý nghĩa ban đầu của tác phẩm, gây tổn hại đến quyền lợi của tác giả và người sáng tạo.

Cuộc chiến với sách giả, sách lậu diễn ra dai dẳng đã khiến nhiều nhà xuất bản, doanh nghiệp phát hành dần chán nản vì chưa thể giải quyết triệt để vấn nạn này. Mặc dù có sự can thiệp và hỗ trợ của cơ quan Nhà nước, nhưng khi khung pháp lý đối với vấn đề này chưa thực sự tạo ra hiệu quả, những đơn vị kinh doanh sách giả, sách lậu vẫn sẽ ngang nhiên hoành hành và đẩy các doanh nghiệp làm ăn chân chính vào những tổn thất to lớn.

Để viết ra được một cuốn sách, tác giả Bùi Văn Vinh và tác giả Thái Vân Anh cho biết thường mất hàng tháng, thậm chí là vài năm trời. Thế nhưng, vấn nạn sách giả tràn lan hiện nay không chỉ gây ảnh hưởng đến độc giả mà còn làm nản lòng nhiều tác giả nổi tiếng. Vì viết một cuốn sách không hề đơn giản, hơn nữa, thu nhập của các tác giả chủ yếu đến từ tiền tác quyền, ngoài sự nổi tiếng nhờ các tác phẩm, thì số lượng sách xuất bản và được khán giả đón nhận cũng chính là động lực giúp họ sáng tạo ra các tác phẩm xuất sắc.

(Chúng tôi sẽ cập nhật phần tiếp theo)

Thanh Bình