VCCI đề nghị rà soát toàn diện điều kiện kinh doanh rượu

VCCI nhấn mạnh yêu cầu đổi mới tư duy quản lý hoạt động kinh doanh rượu theo hướng hậu kiểm, tập trung vào chất lượng sản phẩm và trách nhiệm của thương nhân.

Góp ý đối với Dự thảo Nghị định sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 105/2017/NĐ-CP ngày 14/9/2017 của Chính phủ về kinh doanh rượu được sửa đổi, bổ sung bởi Nghị định 17/2020/NĐ-CP ngày 05/02/2020 của Chính phủ về sửa đổi, bổ sung một số điều của các Nghị định liên quan đến điều kiện đầu tư kinh doanh thuộc lĩnh vực quản lý nhà nước của Bộ Công Thương (Dự thảo), Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) cho rằng nhiều quy định vẫn mang nặng tư duy tiền kiểm, phân tách cứng nhắc các hình thức phân phối chưa thực sự phù hợp với bản chất hoạt động mua bán hàng hóa và có nguy cơ gia tăng chi phí tuân thủ cho doanh nghiệp.

Cụ thể, tại Điều 1 Dự thảo, cơ quan soạn thảo bổ sung khái niệm “phân phối rượu”, trong đó quy định thương nhân phân phối bán rượu cho tổ chức, cá nhân “để sử dụng vào mục đích tiêu dùng”. Theo VCCI, cách diễn đạt này là chưa hợp lý, bởi trên thực tế cá nhân, hộ gia đình hay tổ chức khác hoàn toàn có thể mua rượu từ thương nhân phân phối để phục vụ hoạt động kinh doanh hợp pháp, không chỉ giới hạn ở mục đích tiêu dùng cuối cùng.

Đáng chú ý, theo quy định tại Dự thảo và Nghị định 105/2017/NĐ-CP, Nghị định 17/2020/NĐ-CP thì hộ kinh doanh cũng có thể là chủ thể buôn bán rượu. Việc giới hạn mục đích mua như trong Dự thảo có thể vô tình thu hẹp quyền kinh doanh chính đáng. Do đó, VCCI đề nghị bỏ cụm từ “để sử dụng vào mục đích tiêu dùng” trong định nghĩa về phân phối rượu.

Một trong những vấn đề khác được VCCI chỉ ra là cách tiếp cận quản lý theo hướng phân tách hoạt động kinh doanh rượu thành nhiều khâu riêng biệt như phân phối, bán lẻ, bán rượu tiêu dùng tại chỗ và áp đặt điều kiện kinh doanh cho từng hình thức.

Theo VCCI, về bản chất đây đều là hoạt động mua bán nhằm đưa sản phẩm ra thị trường. Trong thực tế, thương nhân có thể đồng thời thực hiện nhiều hình thức khác nhau hoặc kết hợp linh hoạt giữa bán buôn, bán lẻ và bán tại chỗ. Việc chia tách cứng nhắc và yêu cầu đáp ứng điều kiện riêng cho từng khâu không chỉ thiếu hợp lý mà còn gây bất cập trong quá trình thực thi, khi doanh nghiệp hiếm khi chỉ hoạt động theo một mô hình duy nhất.

Ngoài ra, Dự thảo đã cắt giảm một số điều kiện so với quy định hiện hành, tuy nhiên VCCI cho rằng điều kiện đối với thương nhân phân phối rượu vẫn còn nhiều điểm cần cân nhắc.

Cụ thể, yêu cầu thương nhân phải có xác nhận của ít nhất hai thương nhân đã được cấp phép phân phối hoặc bán lẻ rượu là quy định chưa rõ ràng. Các xác nhận này nhằm chứng minh điều gì, và liệu có bảo đảm được việc tiêu thụ sản phẩm trên thực tế hay không, vẫn là dấu hỏi lớn. Theo VCCI, việc buộc doanh nghiệp phải “tìm sẵn người mua” ngay tại thời điểm xin giấy phép là can thiệp quá sâu vào quan hệ thị trường, trong khi cơ quan quản lý cũng không có cơ chế kiểm soát hay chế tài nếu các xác nhận này không được thực hiện sau đó.

Bên cạnh đó, yêu cầu đăng ký địa điểm kinh doanh trong Dự thảo cũng được cho là chưa hợp lý, bởi theo quy định mới, doanh nghiệp đã phải thông báo lập địa điểm kinh doanh với cơ quan đăng ký kinh doanh. Nếu tiếp tục yêu cầu đăng ký thêm tại cơ quan quản lý chuyên ngành sẽ dẫn tới trùng lặp thủ tục, gia tăng gánh nặng hành chính không cần thiết.

Đối với hoạt động bán lẻ rượu, VCCI cho rằng các điều kiện như “có quyền sử dụng hợp pháp địa điểm kinh doanh” hay “có văn bản giới thiệu hoặc hợp đồng nguyên tắc với nhà cung cấp” không mang tính đặc thù của ngành nghề kinh doanh có điều kiện. Đây là những yêu cầu phổ biến, vốn dĩ đã được điều chỉnh bởi pháp luật dân sự và thương mại.

Theo quan điểm của VCCI, với hoạt động mua bán rượu, Nhà nước nên tập trung vào việc kiểm soát chất lượng sản phẩm, an toàn thực phẩm và khả năng truy xuất nguồn gốc, thay vì áp đặt hàng loạt điều kiện kinh doanh mang tính tiền kiểm.

Từ đó, VCCI đề nghị cân nhắc bỏ các điều kiện kinh doanh đối với phân phối rượu, bán lẻ rượu và bán rượu tiêu dùng tại chỗ; chuyển sang cơ chế quản lý bằng nghĩa vụ và trách nhiệm của thương nhân đối với chất lượng hàng hóa lưu thông trên thị trường.

Đối với thủ tục thông báo tổ chức hệ thống phân phối, bán lẻ rượu, Dự thảo quy định thương nhân chỉ được thực hiện hoạt động nếu sau 5 ngày làm việc kể từ khi thông báo mà không nhận được ý kiến từ chối của cơ quan có thẩm quyền.

Theo VCCI, cách thiết kế này khiến thủ tục “thông báo” trở thành một dạng cấp phép trá hình, đi ngược lại tinh thần cải cách thủ tục hành chính. Do đó, VCCI đề nghị bỏ quy định chờ phản hồi này, để đúng với bản chất của thủ tục thông báo.

VCCI cũng kiến nghị điều chỉnh tần suất báo cáo từ 6 tháng/lần xuống 1 năm/lần nhằm giảm chi phí tuân thủ cho doanh nghiệp. Đồng thời, đối với mẫu Giấy phép kinh doanh rượu, việc yêu cầu ghi chi tiết tên và địa chỉ nhà cung cấp được cho là không phù hợp, bởi quan hệ cung ứng có thể thay đổi thường xuyên theo nhu cầu thị trường. Nếu mỗi lần thay đổi nhà cung cấp đều phải điều chỉnh giấy phép, doanh nghiệp sẽ phải gánh thêm khối lượng thủ tục lớn, đi ngược lại mục tiêu cải cách. Vì vậy, VCCI đề nghị loại bỏ nội dung này khỏi các mẫu giấy phép tại Phụ lục của Dự thảo.