Thuế quan Mỹ thúc đẩy doanh nghiệp châu Âu đầu tư vào Đông Nam Á
Căng thẳng thương mại và địa chính trị đang thúc đẩy các công ty châu Âu đầu tư nhiều hơn vào Đông Nam Á.
Sự tham gia của châu Âu vào Đông Nam Á đang tăng tốc, từ khoản đầu tư 150 triệu euro gần đây của tập đoàn phần mềm khổng lồ SAP (Đức) vào trung tâm kỹ thuật mới tại Việt Nam, cho đến việc Vương quốc Anh gỡ bỏ rào cản xuất khẩu dược phẩm sang Việt Nam và Hiệp định thương mại mang tính bước ngoặt giữa Liên minh châu Âu (EU) và Indonesia.
Động lực thúc đẩy đến từ căng thẳng địa chính trị và việc Tổng thống Mỹ Donald Trump áp mức thuế đồng loạt 15% đối với hầu hết hàng nhập khẩu từ EU, cộng thêm mức thuế cao vốn đã áp dụng đối với thép và ô tô của EU khiến xuất khẩu của khu vực châu Âu sang Mỹ trở nên khó khăn hơn.
Theo Ian Betts, Chủ tịch Phòng Thương mại Anh tại Indonesia, các thị trường Đông Nam Á như Indonesia và Việt Nam hiện được xem là “đòn bẩy chiến lược” để giảm sự phụ thuộc vào các thị trường truyền thống ở phương Tây, bởi khu vực này sở hữu nhóm người tiêu dùng năng động, tầng lớp trung lưu đang mở rộng và môi trường pháp lý ngày càng cải thiện.
Đồng quan điểm, Stephen Olson, cựu nhà đàm phán thương mại Mỹ và là nghiên cứu viên cao cấp thỉnh giảng tại Viện Iseas-Yusof Ishak nhận định: “EU rõ ràng đang tìm cách đa dạng hóa quan hệ thương mại, giảm phụ thuộc vào Mỹ, và ASEAN là một trọng tâm then chốt.”
Những bước tiến gần đây, bao gồm Hiệp định Đối tác Kinh tế Toàn diện (CEPA) Indonesia–EU và các thỏa thuận ngành như thỏa thuận dược phẩm Vương quốc Anh–Việt Nam, phản ánh rõ sự dịch chuyển cấu trúc này.
Xu hướng này thể hiện rõ qua khảo sát của Allianz Trade trước và sau khi Mỹ áp thuế quan vào ngày 2/4, cho thấy mức độ quan tâm xuất khẩu của châu Âu sang Nam Á và Đông Nam Á đã tăng gấp đôi, từ 7% lên 14%, khi mối liên kết thương mại giữa các khu vực được củng cố nhờ các hiệp định thương mại tự do.
Khu vực châu Á – Thái Bình Dương hiện đã trở thành điểm đến ưa thích của các doanh nghiệp Đức có liên kết chuỗi cung ứng ở Bắc Mỹ, với 43% lựa chọn, tăng mạnh so với 28% trước đó.
Châu Âu không chỉ dừng ở Indonesia, Việt Nam hay Singapore, những nước đã ký FTA với EU. Philippines đã khởi động vòng đàm phán FTA mới với EU vào tháng 6, vòng tiếp theo dự kiến diễn ra vào tháng 10. Việc đàm phán với Malaysia và Thái Lan cũng đang diễn ra ở nhiều giai đoạn khác nhau.
“Khi FTA Indonesia–EU được ký, tôi tin rằng nó sẽ mở đường cho việc hoàn tất và mở rộng đàm phán với các quốc gia thành viên ASEAN khác,” ông Edison Bako, Giám đốc điều hành EuroCham Indonesia cho biết.
Đến nay, Châu Âu là một trong bảy nhà đầu tư nước ngoài lớn nhất vào Indonesia, với dòng vốn đạt 4,59 tỷ USD năm 2024, tăng 52% so với năm trước, nhờ sự quan tâm ngày càng tăng vào lĩnh vực EV, y tế và tài nguyên.
Ông Fabian Kieble, Chủ tịch EuroCham Indonesia, nhận xét: “Sự bất ổn kéo dài trong quan hệ thương mại EU–Mỹ khiến nhiều quốc gia châu Âu quan tâm hơn đến ASEAN. Các lĩnh vực pin EV và khai khoáng của Indonesia là mối quan tâm lớn. Chiến lược phát triển EV của nước này phù hợp với thế mạnh của châu Âu”.
Trong khi đó, Việt Nam đóng vai trò then chốt trong chiến lược châu Á của châu Âu. Giới quan sát kỳ vọng sự đa dạng hóa đối tác thương mại từ châu Âu sẽ tăng cường khả năng chống chịu của Anh trước những bất ổn thương mại toàn cầu, đồng thời tạo cơ hội tăng trưởng mới ở các thị trường mới nổi khắp châu Á.
Ông Clarence Hoe, Giám đốc điều hành khu vực châu Mỹ và châu Âu tại Enterprise Singapore, cũng nhận thấy sự quan tâm gia tăng từ các công ty châu Âu đối với các dự án hạ tầng năng lượng tái tạo ở Đông Nam Á, nhờ tiềm năng lớn, cam kết đạt mục tiêu phát thải ròng bằng 0 và các chính sách thuận lợi cho chuyển dịch năng lượng.
Trong khi các nền kinh tế mới nổi ở Đông Nam Á có tiềm năng tăng trưởng lớn, thì Singapore vẫn là bàn đạp của châu Âu vào khu vực, với hơn 19.000 công ty châu Âu hoạt động tại đây.
Sau Hiệp định Thương mại Số Singapore – Châu Âu được hoàn tất năm ngoái, công ty fintech Wise (trụ sở London) đã mở rộng trung tâm châu Á–Thái Bình Dương tại Singapore vào tháng 4 để phục vụ tốt hơn các thị trường khu vực.
Nền tảng học tập tương tác Kahoot (Na Uy) cũng ra mắt trung tâm châu Á–Thái Bình Dương tại Singapore vào tháng 7, dùng nước này làm cửa ngõ để mở rộng hoạt động ra toàn khu vực.
Các chuyên gia nhận định, Singapore đang tăng cường hội nhập kinh tế khu vực trong ASEAN, giúp doanh nghiệp dễ dàng hơn khi kinh doanh tại đây. Đặc biệt, các sáng kiến như Khu kinh tế đặc biệt Johor–Singapore, công bố đầu năm nay, là địa điểm chiến lược giúp các doanh nghiệp châu Âu tận dụng sức mạnh kết hợp của cả Malaysia và Singapore để đa dạng hóa chuỗi cung ứng và mở rộng quy mô.
– Diễn đàn Doanh nghiệp
