Thúc đẩy kinh tế tuần hoàn tại Việt Nam: Chính sách và kết nối hành động
Ngày 10/11, tại Hà Nội, Viện Kinh tế Việt Nam và Thế giới (Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam) đã tổ chức Diễn đàn “Thực hiện kinh tế tuần hoàn tại Việt Nam: Chính sách và kết nối hành động”. Đây là diễn đàn học thuật – chính sách quan trọng nhằm thúc đẩy chuyển đổi sang mô hình kinh tế tuần hoàn (KTTH), góp phần hiện thực hóa cam kết phát triển xanh và đạt phát thải ròng bằng “0” vào năm 2050 của Việt Nam.
Diễn đàn quy tụ hơn 200 đại biểu gồm các chuyên gia, nhà khoa học, đại diện Bộ, ngành, tổ chức quốc tế, doanh nghiệp tiên phong trong lĩnh vực năng lượng, môi trường, sản xuất xanh, cùng đông đảo phóng viên báo chí trung ương và địa phương.
Phát biểu khai mạc, GS.TS. Lê Văn Lợi, Chủ tịch Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam, nhấn mạnh: “Kinh tế tuần hoàn không chỉ là một khái niệm thời thượng mà là kiến trúc phát triển mới của Việt Nam trong chuyển đổi kép – chuyển đổi số và chuyển đổi xanh. Đây là con đường tất yếu để giảm phụ thuộc tài nguyên, cắt giảm phát thải, nâng cao hiệu suất sử dụng năng lượng và vật liệu, đồng thời mở ra thị trường, việc làm và chuỗi giá trị mới bền vững”.
GS.TS. Lê Văn Lợi cũng cho biết, Quyết định số 222/QĐ-TTg ngày 23/01/2025 của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Kế hoạch hành động quốc gia thực hiện kinh tế tuần hoàn đến năm 2035 là bước đi chiến lược cụ thể hóa các mục tiêu trong Luật Bảo vệ Môi trường 2020, Chiến lược tăng trưởng xanh và Chiến lược quốc gia về biến đổi khí hậu. “Diễn đàn là nhịp cầu kết nối chính sách – doanh nghiệp – tri thức – hành động, góp phần hình thành hệ sinh thái tuần hoàn toàn diện tại Việt Nam”, Chủ tịch Viện Hàn lâm nhấn mạnh.
Các tham luận tại diễn đàn mang đến bức tranh toàn diện về xu hướng và thực tiễn KTTH tại Việt Nam. Nhiều chuyên gia nhấn mạnh vai trò của cơ chế Trách nhiệm mở rộng của nhà sản xuất (EPR) trong quản lý tài nguyên và chất thải, hướng tiếp cận “phát triển dựa vào nội lực” trong nông nghiệp, khai thác phụ phẩm nông nghiệp để hình thành chu trình giá trị khép kín, kết hợp công nghệ sinh học và tri thức bản địa hướng tới nông nghiệp carbon thấp và sinh thái bền vững.
Ở lĩnh vực đô thị, các tham luận phân tích thực trạng quản lý chất thải sinh hoạt, mô hình thử nghiệm tại các đô thị, đồng thời đề xuất các giải pháp phân loại rác tại nguồn, mở rộng ủ compost, phát triển chuỗi tái chế nhựa địa phương nhằm tăng tỷ lệ tuần hoàn và giảm phát thải khí nhà kính.
Diễn đàn cũng nhấn mạnh vai trò trung tâm của doanh nghiệp trong chuyển đổi sang KTTH. Các tham luận chỉ ra các rào cản hiện hữu, từ chi phí đầu tư công nghệ, quy định pháp lý, đến hạn chế nhận thức và thị trường sản phẩm tái chế. Bên cạnh đó, các chuyên gia đề xuất hoàn thiện cơ chế tài chính xanh, ưu đãi thuế và thúc đẩy đổi mới mô hình kinh doanh tuần hoàn.
Các đại biểu thống nhất rằng kinh tế tuần hoàn là trụ cột của mô hình tăng trưởng xanh, nhưng để đi vào thực tiễn cần kết hợp chặt chẽ giữa thể chế – công nghệ – thị trường – hành vi xã hội. Một số đề xuất được đưa ra gồm xây dựng khung đo lường chỉ số tuần hoàn quốc gia, hình thành mạng lưới đổi mới sáng tạo xanh và thiết lập cơ chế tài chính – đầu tư xanh cho doanh nghiệp chuyển đổi mô hình sản xuất, đặc biệt trong nông nghiệp, công nghiệp chế biến và đô thị xanh.
Trên cơ sở các tham luận và thảo luận, Ban Tổ chức sẽ tổng hợp và hoàn thiện Báo cáo kiến nghị chính sách về phát triển kinh tế tuần hoàn tại Việt Nam, tập trung vào bốn nhóm giải pháp: hoàn thiện thể chế, đổi mới công nghệ, phát triển mô hình KTTH theo ngành – vùng, và tăng cường hợp tác công – tư.
Đỗ Văn Linh
