Tăng trưởng 2026 và thách thức “bất thường mới”

Việt Nam đạt nhiều thành tựu nổi bật năm 2025 nhờ quyết sách táo bạo. Tuy nhiên, nhận diện sớm “bất thường mới” của thế giới, tìm giải pháp cụ thể sẽ là chìa khóa giúp duy trì đà tăng trưởng bền vững.

Tăng trưởng cao, thể chế đổi mới, bộ máy tinh gọn

Tại Phiên họp thứ 50 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, các thành viên đánh giá cao nỗ lực điều hành của Chính phủ trong năm 2025. Dù bối cảnh quốc tế phức tạp, kinh tế Việt Nam vẫn tăng trưởng trên 8% – mức cao nhất khu vực, hoàn thành 15/15 chỉ tiêu Quốc hội giao. Chính phủ đã tạo đột phá về hạ tầng, nhất là hệ thống cao tốc, và hoàn thành việc sắp xếp bộ máy chính quyền địa phương hai cấp – được xem là “cuộc cách mạng lớn” về tổ chức. Nợ công được kiểm soát, thể chế tiếp tục được hoàn thiện nhanh, tạo nền tảng vững chắc cho phát triển.

Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định nhận định, việc đạt mục tiêu GDP 8% là bước ngoặt lịch sử, thể hiện khát vọng bứt phá và quyết tâm chính trị mạnh mẽ. Mục tiêu này được điều chỉnh từ 6,5-7% lên 8% vào đầu năm 2025, trở thành “đòn bẩy tâm lý” thúc đẩy toàn hệ thống đổi mới tư duy và hành động quyết liệt hơn. Động lực tăng trưởng đến từ cải cách thể chế, đổi mới phương pháp lãnh đạo và tinh gọn bộ máy.

Ông dẫn chứng, năm 2025, bộ máy hành chính được sắp xếp lại theo hướng tinh gọn, giảm gần 150.000 cán bộ. Dù số lượng cơ quan và nhân lực giảm, năng suất lao động và hiệu quả điều hành tăng rõ rệt. Nền kinh tế được điều hành ổn định, lạm phát kiểm soát, tỷ giá ổn định, dự trữ ngoại hối tăng. Chính sách tài khóa mở rộng và tiền tệ linh hoạt – với hơn 200 nghìn tỷ đồng hỗ trợ thuế, đất, tín dụng – giúp doanh nghiệp có thêm dư địa phục hồi.

Một điểm sáng nổi bật là đầu tư công đạt mức giải ngân kỷ lục 440 nghìn tỷ đồng trong 9 tháng. Nhiều dự án trọng điểm như cao tốc Bắc Nam, sân bay Long Thành được đẩy nhanh tiến độ, kích thích đầu tư tư nhân và các ngành công nghiệp hỗ trợ. Kinh tế số, đổi mới sáng tạo và trí tuệ nhân tạo (AI) cũng tăng trưởng nhanh, đóng góp 20-25% GDP, mở ra động lực mới cho nền kinh tế.

Ổn định vĩ mô và phát triển bền vững là chìa khóa

Với quy mô nền kinh tế dự kiến vượt 500 tỷ USD và thu nhập bình quân đầu người đạt trên 5.000 USD vào cuối năm 2025, Việt Nam đang tiến gần nhóm nước có thu nhập trung bình cao. Tuy nhiên, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định cho rằng, mục tiêu tăng trưởng 10% năm 2026 là thách thức lớn, đòi hỏi các giải pháp đồng bộ và chiến lược hơn. Trọng tâm là tiếp tục đổi mới thể chế, phân cấp – phân quyền, tháo gỡ vướng mắc pháp lý trước năm 2027 để tạo hành lang thông thoáng cho doanh nghiệp.

Đồng thời, cần đa dạng hóa thị trường xuất khẩu, phê chuẩn các hiệp định đầu tư, thúc đẩy tiêu dùng nội địa và duy trì quản trị vĩ mô chặt chẽ, tránh tăng trưởng nóng. Kiểm soát lạm phát, nợ công, chất lượng tín dụng và ngăn ngừa rủi ro bong bóng tài sản là yêu cầu then chốt cho giai đoạn tới.

Phó Chủ tịch Quốc hội, Thượng tướng Trần Quang Phương cũng đánh giá việc điều chỉnh mục tiêu tăng trưởng 8% năm 2025 là quyết định đúng đắn, thể hiện sự linh hoạt, sáng tạo trong điều hành. Ông nhấn mạnh, cuộc “cách mạng” sắp xếp bộ máy hành chính đã bước đầu phát huy hiệu quả, tạo nền tảng cho một bộ máy tinh gọn, hiệu quả. Các lĩnh vực hạ tầng chiến lược, khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số đều ghi nhận kết quả tích cực, góp phần củng cố sức mạnh nội tại của nền kinh tế.

Tuy vậy, Thượng tướng Trần Quang Phương cảnh báo, năm 2026 thế giới có thể bước vào “trạng thái bất thường mới” – với nguy cơ suy thoái toàn cầu do đòn thuế quan, nợ công cao và thương mại bị bóp nghẹt. Cùng với đó là “bong bóng công nghệ” và “cơn sốt AI” gây bất hợp lý trong phân bổ nguồn lực. Những biến động này sẽ tạo áp lực lớn lên nền kinh tế Việt Nam trong nỗ lực đạt mục tiêu tăng trưởng hai con số.

Để ứng phó, ông đề nghị Chính phủ tập trung giải pháp cụ thể cho hai năm cuối nhiệm kỳ, tránh dàn trải, xác định rõ trọng tâm ưu tiên. Chìa khóa là tiếp tục duy trì ổn định vĩ mô, phát triển động lực tăng trưởng mới và tăng cường năng lực cạnh tranh quốc gia. “Không nên chạy theo con số, mà phải bảo đảm sự ổn định và bền vững”, ông nhấn mạnh.

Phó Chủ nhiệm Thường trực Ủy ban Dân nguyện và Giám sát Lê Thị Nga cũng lưu ý, sau khi hoàn thành sắp xếp chính quyền địa phương hai cấp, Chính phủ cần tiếp tục kiện toàn năng lực, nguồn lực cho cấp xã để đảm bảo mô hình vận hành thông suốt. Bà đồng thời đề nghị Chính phủ quan tâm hơn đến các vấn đề xã hội cấp bách: lừa đảo trực tuyến, cháy nổ, quản lý giá vàng và bất động sản, ô nhiễm môi trường, ùn tắc và ngập lụt đô thị. Đây là những yếu tố trực tiếp ảnh hưởng tới an sinh và chất lượng sống của người dân.

Nhìn về năm 2026, năm đầu tiên của kế hoạch phát triển kinh tế – xã hội giai đoạn 2026-2030, các lãnh đạo Quốc hội thống nhất rằng, Việt Nam đứng trước cả cơ hội và thách thức lớn. Việc phân tích kỹ yếu tố tác động trong nước và quốc tế, nhận diện rõ rủi ro, xác định trụ cột tăng trưởng và đề ra giải pháp đột phá là yêu cầu cấp thiết. Chỉ khi đó, Việt Nam mới có thể vượt qua “bất thường mới” để tiến bước vững chắc trên con đường phát triển nhanh, bền vững và tự cường.

Bảo Lam – Diễn đàn Doanh nghiệp