Tăng cường thực thi lệnh cấm thuốc lá thế hệ mới để bảo vệ sức khỏe cộng đồng
Ngày 1/12, tại hội thảo “Tăng cường thực thi Nghị quyết của Quốc hội quy định cấm thuốc lá điện tử và thuốc lá nung nóng” do Cục Báo chí (Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch) tổ chức, các chuyên gia và nhà quản lý đã nhấn mạnh tính cấp thiết của việc kiểm soát, tiến tới loại bỏ hoàn toàn các sản phẩm thuốc lá thế hệ mới nhằm bảo vệ sức khỏe cộng đồng, đặc biệt là thanh thiếu niên.
Phát biểu tại hội thảo, ông Đặng Khắc Lợi – Phó Cục trưởng Cục Báo chí cho biết, thuốc lá là một trong những nguyên nhân hàng đầu gây ra các bệnh không lây nhiễm, cướp đi hàng triệu sinh mạng mỗi năm trên toàn cầu. Các hợp chất độc hại trong thuốc lá như nicotine, hắc ín và hàng trăm chất gây ung thư đã được chứng minh là tác nhân trực tiếp dẫn đến ung thư, bệnh tim mạch, bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính và nhiều hệ lụy sức khỏe khác.
Đáng lo ngại hơn, bên cạnh thuốc lá truyền thống, các sản phẩm thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng – dù được quảng cáo là “ít hại hơn” song thực tế các sản phẩm này có chứa nhiều hóa chất độc hại và có khả năng gây nghiện mạnh. Nhiều nghiên cứu cho thấy, việc sử dụng các sản phẩm này có thể ảnh hưởng tiêu cực đến não bộ và hệ thần kinh, đặc biệt ở lứa tuổi thanh thiếu niên, khi não chưa phát triển hoàn thiện. Theo Tổ chức Y tế thế giới (WHO), tất cả các sản phẩm thuốc lá đều gây hại cho sức khỏe và không tồn tại bất kỳ sản phẩm thay thế an toàn nào. Việc các sản phẩm này được thiết kế bắt mắt, đa dạng mùi vị, quảng bá dưới dạng sản phẩm công nghệ đã khiến giới trẻ, học sinh, sinh viên dễ dàng tiếp cận và sử dụng.
Tại Việt Nam, tình trạng sử dụng thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng cũng đang gia tăng đáng báo động. Theo báo cáo của Bộ Y tế, tỷ lệ sử dụng thuốc lá điện tử trong học sinh ở nhóm tuổi 13-17 tăng từ 2,6% năm 2019 lên 8,2% năm 2023. Ở nhóm 13-15 tuổi, tỷ lệ đã tăng hơn gấp đôi từ 3,5% năm 2022 lên 8% năm 2023. Những con số này là lời cảnh báo rõ ràng về mức độ nguy hại và tốc độ lan rộng của sản phẩm này trong thanh thiếu niên.
Trước thực trạng đó, ngày 30/11/2024, Quốc hội đã thông qua Nghị quyết số 173/2024/QH15, trong đó có quy định: “Quốc hội thống nhất cấm sản xuất, kinh doanh, nhập khẩu, chứa chấp, vận chuyển, sử dụng thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng, các loại khí, chất gây nghiện, gây tác hại cho sức khỏe con người từ năm 2025, bảo đảm sức khỏe cộng đồng, trật tự, an toàn xã hội…”. Đây được đánh giá là quyết sách mạnh mẽ, thể hiện cam kết của Việt Nam trong công tác bảo vệ sức khỏe nhân dân.
Để Nghị quyết 173/2024/QH15 đi vào cuộc sống, Cục Báo chí xác định báo chí giữ vai trò xung kích trong tuyên truyền, phổ biến pháp luật, phản ánh kịp thời các hành vi vi phạm, đồng thời đấu tranh với các thông tin sai lệch, quảng cáo trá hình về thuốc lá trên các nền tảng số. Qua đó góp phần tạo sự đồng thuận xã hội, nâng cao nhận thức của người dân, nhất là thanh thiếu niên, về tác hại của thuốc lá thế hệ mới.
Chia sẻ tại hội thảo, TS. Angela Pratt – Trưởng Đại diện WHO tại Việt Nam khẳng định, lệnh cấm của Việt Nam mang ý nghĩa lịch sử đối với y tế công cộng. Việc sử dụng nicotine ở trẻ em và thanh thiếu niên có thể gây tổn hại não bộ đang phát triển, để lại hậu quả lâu dài như rối loạn học tập, lo âu và các vấn đề sức khỏe tâm thần khác.
Theo WHO, trong bối cảnh hiện nay, lệnh cấm toàn diện, không có ngoại lệ là biện pháp hiệu quả nhất để ngăn chặn tác hại của thuốc lá thế hệ mới. Hiện đã có 42 quốc gia cấm thuốc lá điện tử và 24 quốc gia cấm thuốc lá nung nóng. WHO và khu vực ASEAN đều khuyến nghị các quốc gia không cho phép bất kỳ hình thức ngoại lệ nào, kể cả sản xuất để xuất khẩu.
WHO kêu gọi các cơ quan báo chí đồng hành trong việc nâng cao nhận thức xã hội, bảo vệ sức khỏe thanh thiếu niên và tương lai của đất nước, khẳng định thông điệp nhất quán: cấm toàn diện các sản phẩm này vì lợi ích lâu dài của cộng đồng.
Lê Long
