Rục rịch phục hồi thị trường trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ 

Trong Quý 1/2023, có 14 đợt phát hành trái phiếu doanh nghiệp (TPDN) trong nước thành công với tổng giá trị phát hành đạt hơn 28.335 tỷ đồng, tăng 59% so với quý 4/2022, và giảm hơn 60% so với cùng kỳ. Trong đó có 11 đợt phát hành riêng lẻ với tổng giá trị phát hành là 24.435 tỷ đồng, chiếm 86,2% tổng  giá trị phát hành (GTPH).

Có 3 đợt phát hành ra công chúng với giá trị phát hành đạt hơn 3.900 tỷ đồng, chiếm 13,8% tổng GTPH. Theo đó, nhóm bất động sản (BĐS) là nhóm ngành có tỷ trọng phát hành TPDN lớn nhất trong Quý 1/2023 khi chiếm hơn 85% tổng GTPH, theo sau là nhóm Tập đoàn đa ngành và nhóm Ngân hàng với tỷ lệ phát hành chiếm lần lượt là 12,35% và 1,41% tổng GTPH.

Các doanh nghiệp có giá trị phát hành lớn nhất bao gồm: Công ty TNHH Phát triển đô thị Hưng Yên phát hành 7.200 tỷ đồng trái phiếu không lãi suất có kỳ hạn 12 tháng, Công ty Cổ phần Đầu tư kinh doanh và phát triển Đô thị Ngôi Sao Phương Nam phát hành 4.695 tỷ đồng trái phiếu có lãi suất 13%/năm kỳ hạn 18 tháng, Công ty TNHH Kinh doanh nội thất Luxury Living phát hành 4.800 tỷ đồng trái phiếu có lãi suất 9%/năm kỳ hạn 5 năm; Công ty Cổ phần Đầu tư và Kinh Doanh Nam An phát hành 4.700 tỷ đồng trái phiếu có lãi suất 13% kỳ hạn 18 tháng; Công ty TNHH Kinh doanh Bất động sản Dream City Villas phát hành 2.300 tỷ đồng trái phiếu có lãi suất 6%/năm kỳ hạn 5 năm.

Đây là các doanh nghiệp có các đợt phát hành được thực hiệc sau khi Nghị định 08/CP  được Chính phủ ban hành. Trong khi Tập đoàn Masan là doanh nghiệp có giá trị trái phiếu phát hành ra công chúng lớn nhất trong Q1/2023, với tổng giá trị phát hành thành công là 3.500 tỷ đồng, kỳ hạn 5 năm theo lãi suất thả nổi (lãi suất thả nổi được tính theo lãi suất huy động 12 tháng trung bình của 4 ngân hàng thương mại nhà nước cộng thêm 4%) .

Theo các chuyên gia, sau khi Nghị định 08/CP được ban hành, hoạt động phát hành riêng lẻ (PHRL) bắt đầu có sự phục hồi khi có 9 trên tổng 11 đợt PHRL  triển khai trong khoảng thời gian này. Tổng GTPH của 9 đợt phát hành này chiếm hơn 97% tổng giá trị PHRL trong Quý 1/2023.

VNDirect cho rằng, Nghị định 08/CP cho phép tạm ngưng các quy định, quy định xếp hạnh tín nhiệm bắt buộc và quy định nhà đầu tư chuyên nghiệp là những yếu tố giúp hoạt động PHRL phục hồi trong khoảng thời gian này. Tuy nhiên, các đợt PHRL lớn trong Quý1/2023 đều là của của các doanh nghiệp ít có tên tuổi, thông tin về các doanh nghiệp này cũng rất hạn chế, thậm chí có doanh nghiệp tính tới thời điểm phát hành mới chỉ có thời gian thành lập chưa đến 1 năm. Trong bối cảnh niềm tin của các nhà đầu tư cá nhân chưa trở lại, tỷ lệ phân phối cho các nhà đầu tư cá nhân của của các lô trái phiếu mới phát hành này là rất hạn chế, người mua chủ yếu là các tổ chức, do đó những đợt phát hành này chỉ mang tính cục bộ.

Tiếp tục cải thiện hoạt động phát hành

Báo cáo VNDiect cho thấy, tổng giá trị mua lại TPDN trước hạn trong Quý 1/2023 đạt 23.730 tỷ đồng, tăng 29,3%, tuy nhiên số này giảm hơn 73% so với Quý 4/2022. Tốc độ mua lại TPDN trước hạn có xu hướng tăng mạnh từ Quý 2/2022 và đạt đỉnh trong Quý 4/2022 sau khi Nghị định 65/CP được ban hành. VNDirect cho rằng do Nghị định 65/CP quy định tổ chức phát hành(TCPH) phải mua lại trái phiếu trước hạn bắt buộc khi TCPH vi phạm phương án phát hành.

Do đó nhiều doanh nghiệp đã tăng cường mua lại nhằm giảm áp lực đáo hạn đồng thời xử lý sớm các lô trái phiếu có thể gặp bất lợi bởi quy định mới trong Nghị định 65/CP. Tuy nhiên trong bối cảnh thanh khoản thị trường BĐS đóng băng, tín dụng bị thắt chặt đã ảnh hưởng nghiêm trọng đến dòng tiền của các doanh nghiệp trong thời gian qua đặc biệt là các doanh nghiệp BĐS, đây có thể là những nguyên nhân khiến hoạt động mua lại TPDN trước hạn trong Quý 1/2023 đã chững lại.

Đánh giá về triển vọng của thị trường TPDN Quý 2/2023, VNDirect cho rằng, hoạt động phát hành có thể tiếp tục cải thiện, nhưng để thị trường phục hồi bền vững cần có thêm nhiều giải pháp đồng bộ khác.

Với một số quy định nới lỏng cho hoạt động phát hành của Nghị định 08/CP, trong thời gian tới có thể sẽ vẫn có những đợt PHRL với mục đích cơ cấu nợ nội bộ giống như những đợt phát hành của một số doanh nghiệp thực hiện cuối tháng 3 vừa qua. Và để thị trường có thể phục hồi bền vững thì cần phải có thêm những giải pháp đồng bộ khác để khôi phục lại niềm tin của nhà đầu tư và giải quyết được vấn đề mất thanh khoản như hiện nay của thị trường; đặc biệt cần thêm nhiều giải pháp quyết liệt hơn từ doanh nghiệp để củng cố niềm tin của nhà đầu tư vào TPDN.

Các doanh nghiệp BĐS cũng phải nỗ lực tái cơ cấu, tái cấu trúc sản phẩm để đáp ứng nhu cầu thực của thị trường, đồng thời có biện pháp xử lý hàng tồn kho nhằm thu tiền về để giải quyết những khó khăn hiện tại về dòng tiền.

Đồng thời cơ quan quản lý cần có phương án đẩy nhanh giải quyết các thủ tục pháp lý cho các dự án BĐS và xem xét nới lỏng các điều kiện để cho phép các định chế tài chính lớn bao gồm các ngân hàng có thể tham gia sâu hơn vào thị trường TPDN với vai trò tạo thanh khoản trên thị trường.

Mặt khác, cho phép các ngân hàng phát triển các hình thức bảo lãnh thanh toán để dần khôi phục niềm tin cho nhà đầu tư.

Tương tự như bài học từ việc xử lý khủng hoảng TPDN tại các nước khu vực như Hàn Quốc, Trung Quốc, việc hỗ trợ các doanh nghiệp tiếp cận được nguồn vốn, đặc biệt là nguồn vốn tín dụng, để giải quyết vấn đề thanh khoản ngắn hạn là rất quan trọng.