Kiến tạo chính sách thúc đẩy công nghiệp hỗ trợ Việt Nam bứt phá

Tỷ lệ nội địa hóa chỉ khoảng 10% trong hơn 6.000 doanh nghiệp công nghiệp hỗ trợ đang là “điểm nghẽn” lớn của sản xuất Việt Nam. Tại chuỗi triển lãm VME & SIE 2025, nhiều lãnh đạo bộ ngành, tổ chức quốc tế và doanh nghiệp đã đưa ra các đề xuất cụ thể nhằm phát triển năng lực công nghiệp hỗ trợ, hướng tới mục tiêu tự chủ công nghệ và tham gia sâu hơn vào chuỗi giá trị toàn cầu.

Chính sách phải hướng vào năng lực doanh nghiệp để nội địa hóa hiệu quả

Phát biểu tại lễ khai mạc, ông Vũ Bá Phú – Cục trưởng Cục Xúc tiến Thương mại (Bộ Công Thương) – nhấn mạnh, công nghiệp hỗ trợ (CNHT) đóng vai trò nền tảng cho phát triển công nghiệp Việt Nam, nhất là trong bối cảnh hội nhập sâu và cạnh tranh chuỗi cung ứng toàn cầu ngày càng gay gắt.

Theo ông Phú, mặc dù Việt Nam là điểm đến hấp dẫn của dòng vốn đầu tư nước ngoài, song năng lực nội địa hóa mới đạt khoảng 10%, tập trung chủ yếu ở cơ khí, linh kiện điện tử, ô tô và dệt may. “Điều quan trọng là chính sách phát triển CNHT phải đi sâu vào năng lực doanh nghiệp. Không chỉ xúc tiến, mà phải hỗ trợ thực chất trong đào tạo, chuyển giao công nghệ và cải tiến sản xuất để doanh nghiệp đủ tiêu chuẩn tham gia chuỗi cung ứng quốc tế,” ông nhấn mạnh.

Đại diện Bộ Công Thương cũng cho rằng, triển lãm VME & SIE 2025 không chỉ là không gian trưng bày công nghệ mà còn là nền tảng xúc tiến toàn diện, giúp doanh nghiệp trong nước tiếp cận giải pháp sản xuất tiên tiến từ Nhật Bản và quốc tế – yếu tố then chốt để nâng cao tỷ lệ nội địa hóa.

Ở góc độ tổ chức triển lãm, bà Varaporn Dhamcharee – Tổng Giám đốc RX Tradex Thái Lan và Việt Nam – nhận định, CNHT Việt Nam đang đứng trước cơ hội lớn để nâng cấp năng lực cạnh tranh, nếu tận dụng tốt các nền tảng kết nối quốc tế. Theo bà, Nhà nước cần có chính sách khuyến khích doanh nghiệp tham gia các mạng lưới xúc tiến và chuyển giao công nghệ, đồng thời hỗ trợ họ trong khâu tiếp cận đối tác và tiêu chuẩn sản xuất.
“Chúng tôi mong muốn xây dựng VME & SIE trở thành nền tảng kết nối đa chiều, nơi doanh nghiệp Việt có thể tìm được đối tác và công nghệ phù hợp để phát triển năng lực cạnh tranh dài hạn,” bà nói.

Liên kết chuỗi và chuyển giao công nghệ – động lực phát triển công nghiệp hỗ trợ

Theo ông Haruhiko Ozasa – Trưởng đại diện Tổ chức Xúc tiến Thương mại Nhật Bản (JETRO) Hà Nội, hợp tác Việt Nam – Nhật Bản trong lĩnh vực CNHT đang chuyển từ mô hình đầu tư sang đồng phát triển. Mục tiêu không chỉ là chuyển giao công nghệ, mà là xây dựng chuỗi cung ứng chung, nâng cao năng lực tự chủ sản xuất của doanh nghiệp Việt Nam.

Ông cho rằng, để CNHT Việt Nam phát triển bền vững, cần có cơ chế hỗ trợ cụ thể giúp doanh nghiệp nội trở thành nhà cung ứng cấp 1, cấp 2 trong chuỗi của các tập đoàn toàn cầu. “JETRO sẽ tiếp tục hỗ trợ Việt Nam thông qua đào tạo kỹ thuật, cải tiến quy trình sản xuất và kết nối doanh nghiệp Nhật với các đối tác Việt đủ năng lực,” ông Ozasa khẳng định.

Trong khuôn khổ triển lãm, khu vực Kết nối giao thương (Business Matching) và Tìm nguồn cung ứng (Sourcing Area) đã thu hút đông đảo doanh nghiệp trong lĩnh vực cơ khí chính xác, linh kiện điện – điện tử, khuôn mẫu, ép nhựa, đúc kim loại… Các hoạt động này giúp doanh nghiệp Việt tiếp cận trực tiếp yêu cầu kỹ thuật từ đối tác quốc tế, từ đó định hướng đầu tư thiết bị và cải tiến quy trình phù hợp.

Cùng với đó, chuỗi hội thảo chuyên đề do RX Tradex phối hợp với Hiệp hội Công nghiệp hỗ trợ Việt Nam (VASI) và Hiệp hội Doanh nghiệp Điện tử Việt Nam (VEIA) tổ chức, tập trung bàn giải pháp cho ba yếu tố cốt lõi: năng lực – công nghệ – thị trường. Những chia sẻ về chính sách phát triển, xu hướng chuyển đổi xanh và cơ hội hợp tác quốc tế đã mang lại nhiều gợi mở thực tiễn cho doanh nghiệp Việt trong tiến trình hội nhập.

Tạo nền tảng chính sách và hợp tác dài hạn cho công nghiệp hỗ trợ Việt Nam

Từ các cuộc trao đổi tại VME & SIE 2025, nhiều chuyên gia và nhà quản lý cho rằng, Việt Nam cần phát triển hệ sinh thái CNHT có chiều sâu.

Thứ nhất, cần xây dựng các cụm CNHT tập trung, gắn với trung tâm R&D và các viện đào tạo kỹ thuật để hình thành chuỗi giá trị khép kín.
Thứ hai, đẩy mạnh chương trình tư vấn – cải tiến – số hóa cho doanh nghiệp vừa và nhỏ nhằm rút ngắn khoảng cách công nghệ so với khu vực.
Thứ ba, tăng cường hợp tác ba bên giữa Nhà nước – hiệp hội – doanh nghiệp để tạo sức lan tỏa về công nghệ và quản trị.

Theo bà Varaporn Dhamcharee, khi chính sách được định hướng đúng và doanh nghiệp được kết nối hiệu quả, Việt Nam có thể từng bước tăng tỷ lệ nội địa hóa và hình thành năng lực tự chủ công nghiệp.

Về phía cơ quan quản lý, ông Vũ Bá Phú khẳng định Bộ Công Thương sẽ tiếp tục đồng hành cùng doanh nghiệp thông qua các chương trình xúc tiến, đào tạo, tư vấn cải tiến và hỗ trợ tiếp cận công nghệ mới. “Điều quan trọng là biến cơ hội xúc tiến hôm nay thành những dự án hợp tác cụ thể và bền vững trong tương lai,” ông nhấn mạnh.

Các đại biểu tham quan triển lãm

Văn Tiêm