Hướng tới mục tiêu đạt 150.000 doanh nghiệp CN CNS vào năm 2035

Việt Nam đặt mục tiêu phát triển 150.000 doanh nghiệp công nghiệp công nghệ số (CNCNS) vào năm 2035, trong đó hoạt động công nghiệp hỗ trợ đóng vai trò then chốt. Luật Công nghiệp Công nghệ số (CNCNS) vừa được Quốc hội khóa 15 thông qua vào ngày 14/6/2025 tạo hành lang pháp lý đặc biệt, thúc đẩy doanh nghiệp phụ trợ trong nước phát triển đồng bộ, từ sản xuất linh kiện, phần mềm, đến dịch vụ hỗ trợ, góp phần nâng cao năng lực cạnh tranh và tham gia chuỗi cung ứng toàn cầu.

Luật CNCNS – Đòn bẩy phát triển công nghiệp hỗ trợ

Luật CNCNS không chỉ là đạo luật chuyên ngành mà còn là công cụ chiến lược để phát triển hệ sinh thái doanh nghiệp công nghệ số, đặc biệt là các doanh nghiệp phụ trợ. Các dự án trọng điểm như bán dẫn, AI và công nghệ lõi được ưu đãi thuế suất 5% trong 37 năm, miễn thuế 6 năm, giảm 50% số thuế phải nộp trong 13 năm tiếp theo, cùng ưu đãi về thuê đất, thuê mặt nước. Những chính sách này tạo điều kiện để doanh nghiệp lớn và vừa phát triển công nghệ lõi, đồng thời thúc đẩy các doanh nghiệp công nghiệp hỗ trợ sản xuất linh kiện, thiết bị và phần mềm đi kèm.

Ngoài ưu đãi thuế, Luật còn hỗ trợ R&D với mức chi 200% chi phí thực tế; đơn giản hóa thủ tục hành chính, cấp phép thành lập khu CNCNS tập trung tại UBND cấp tỉnh, áp dụng “luồng xanh” hải quan. Đồng thời, nhà nước ưu tiên đầu tư hạ tầng thiết yếu như trung tâm dữ liệu, mạng 5G, điện toán đám mây, trong khi khuyến khích tư nhân tham gia hạ tầng hiện đại, tạo cơ sở cho hoạt động công nghiệp hỗ trợ phát triển.

Chương trình “Make in Vietnam” được pháp luật hóa, ưu tiên sử dụng sản phẩm công nghệ số nội địa trong các dự án ngân sách, mở rộng thị trường đầu ra cho các doanh nghiệp phụ trợ, nâng cao giá trị và năng lực cạnh tranh của sản phẩm “Make in Vietnam”.

Hình thành lực lượng doanh nghiệp CNCNS lớn và hệ sinh thái hỗ trợ

Theo Nghị quyết 57-NQ/TW, Việt Nam hướng tới việc hình thành các doanh nghiệp công nghệ số đủ năng lực dẫn dắt chuyển đổi số quốc gia và tham gia chuỗi cung ứng quốc tế. Luật CNCNS xây dựng cơ chế đặt hàng doanh nghiệp nghiên cứu và phát triển công nghệ tiên phong, đồng thời hỗ trợ tài chính, xúc tiến thương mại mở rộng thị trường quốc tế.

Để phát triển công nghiệp hỗ trợ, Luật tạo điều kiện cho doanh nghiệp vừa và nhỏ: hỗ trợ chi phí hạ tầng, đào tạo nhân lực, ưu tiên đấu thầu các dự án mua sắm công. Các doanh nghiệp phụ trợ nhận ưu đãi thuế tương tự khu vực đặc biệt khó khăn, được khuyến khích hợp tác với doanh nghiệp lớn và thu hút đầu tư nước ngoài để nâng cao năng lực sản xuất. Mục tiêu đến năm 2035 là 150.000 doanh nghiệp CNCNS, trong đó hệ sinh thái phụ trợ đóng vai trò kết nối toàn diện từ sản xuất linh kiện, phần mềm, đến dịch vụ.

Phát triển AI, tài sản số và bán dẫn – Trọng tâm của công nghiệp hỗ trợ

Trí tuệ nhân tạo (AI) là lĩnh vực chiến lược được Luật CNCNS điều chỉnh lần đầu tại Việt Nam, với các quy định về phát triển, kiểm soát rủi ro và giám sát hệ thống AI tác động lớn. Hoạt động công nghiệp hỗ trợ trong AI bao gồm phát triển phần mềm, thiết bị, thuật toán, dữ liệu số – được coi là nguồn lực sản xuất mới. Nhà nước hỗ trợ tối đa R&D AI bằng ưu đãi thuế, tài chính, thúc đẩy doanh nghiệp phụ trợ tham gia chuỗi giá trị AI.

Về tài sản số, Luật định hình hành lang pháp lý cho tiền mã hóa và blockchain, đảm bảo quyền sở hữu, giao dịch và bảo mật, đồng thời hỗ trợ doanh nghiệp phát triển nền tảng, dịch vụ mới. Điều này tạo cơ hội cho các doanh nghiệp phụ trợ trong lĩnh vực phần mềm, bảo mật và hạ tầng kỹ thuật số.

Ngành bán dẫn lần đầu được pháp lý hóa tại Việt Nam. Luật CNCNS đặt mục tiêu phát triển chip bán dẫn đột phá, kết nối với hệ sinh thái điện tử, khuyến khích doanh nghiệp FDI tham gia. Các nhà cung cấp linh kiện, thiết bị và dịch vụ liên quan được hưởng cơ chế ưu đãi đặc thù, giúp phát triển công nghiệp hỗ trợ liên quan.

Hạ tầng hiện đại và khởi nghiệp sáng tạo – Nền tảng cho công nghiệp hỗ trợ

Luật CNCNS khuyến khích doanh nghiệp tư nhân tham gia đầu tư hạ tầng hiện đại, bao gồm trung tâm dữ liệu AI, mạng 5G, điện toán đám mây, tạo môi trường thuận lợi cho doanh nghiệp lớn và các nhà cung cấp dịch vụ hỗ trợ. Cơ chế sandbox cho phép thử nghiệm sản phẩm, dịch vụ mới trong phạm vi kiểm soát, thúc đẩy sáng tạo và hình thành các startup công nghệ số năng động.

Sự kết hợp giữa doanh nghiệp lớn, vừa và nhỏ cùng hệ sinh thái phụ trợ mạnh mẽ đảm bảo chuỗi cung ứng bền vững, nâng cao năng lực sản xuất, và khả năng cạnh tranh quốc tế. Hỗ trợ tài chính, thuế, ưu tiên thị trường nội địa và xuất khẩu “Make in Vietnam” giúp các doanh nghiệp công nghiệp hỗ trợ phát triển đồng bộ, tạo giá trị gia tăng trên thị trường toàn cầu.

Lê Hiền