Hoàn thiện thể chế phát triển công nghệ AI

Theo Thứ tưởng Bộ KH&CN Bùi Thế Duy, 5 năm qua, các quyết định thay đổi phương thức làm việc là động lực lớn nhất trong thúc đẩy quá trình ứng dụng công nghệ thông tin, chuyển đổi số với cả khối doanh nghiệp và Chính phủ. Trong đời sống xã hội, trí tuệ nhân tạo đang phát triển rất nhanh, như xử lý ảnh, video kết hợp mô hình AI tạo sinh, gần đây nhất là sự xuất hiệt của ChatGPT.

Yêu cầu hoàn thiện cơ chế và hạ tầng

Nhìn nhận về sự vào cuộc của các doanh nghiệp công nghệ, các chuyên gia cũng đánh giá, Việt Nam đã có những bước đi sớm, nhanh chóng nắm bắt các xu hướng công nghệ mới như AI, ChatGPT. Nhiều doanh nghiệp đã đầu tư nguồn lực nghiên cứu, phát triển các giải pháp sản phẩm cụ thể cho AI như Viettel, FPT, VNPT, VinAI…

Nhiều tổ chức quốc tế nhận định AI là công nghệ nền tảng quan trọng nhất dẫn dắt hoạt động chuyển đổi số trong các ngành, các lĩnh vực, các tổ chức, doanh nghiệp. Theo dự báo của Công ty kiểm toán hàng đầu thế giới PriceWaterhouse Coopers, vào năm 2030, AI sẽ đóng góp thêm 15,7 nghìn tỷ USD cho nền kinh tế toàn cầu. Đồng thời AI sẽ tạo ra những ngành công nghiệp mới và việc làm mới. Sự phát triển của công nghệ AI đã được công nhận rộng rãi như một biểu hiện của sức mạnh toàn diện của một quốc gia thông qua năng lực thực hiện đổi mới, sáng tạo.

Đặc biệt, lần đầu tiên, Việt Nam đã coi ngành công nghiệp công nghệ số trong đó ưu tiên phát triển trí tuệ nhân tạo, dữ liệu lớn, chuỗi khối, điện toán đám mây, Internet vạn vật, thiết bị điện tử viễn thông, thiết kế và sản xuất chíp bán dẫn là 1 trong 6 ngành công nghiệp nền tảng.

Riêng trong lĩnh vực AI, trong những năm gần đây tại Việt Nam đã có bước phát triển nhanh chóng, ngày càng đi vào chiều sâu và mở rộng ở nhiều lĩnh vực. Theo Báo cáo “Chỉ số sẵn sàng về AI của chính phủ” do tổ chức Oxford Insights kết hợp với Trung tâm nghiên cứu phát triển quốc tế của Canada thực hiện đưa ra tháng 2/2023, ghi nhận chỉ số sẵn sàng cho AI của Việt Nam đã đạt mức 51,82/100, tăng 14 bậc so với trước và vượt qua mức trung bình toàn cầu là 47,72. Điều này cho thấy dấu hiệu tích cực về khả năng tiếp cận và phát triển lĩnh vực trí tuệ nhân tạo ở Việt Nam.

Tuy nhiên, với tốc độ phát triển AI trên thế giới như hiện nay, Thứ trưởng Bộ KH&CN đánh giá tốc độ triển khai của Việt Nam có sự chậm hơn, do đó cần sớm có những chính sách phù hợp để bắt kịp xu hướng.

Cụ thể, Việt Nam cần chú ý đến một số trụ cột, bao gồm nguồn nhân lực, cơ sở hạ tầng, dữ liệu và thể chế. Trên tinh thần đó, các trường, viện nghiên cứu trong đào tạo cần có sự vào cuộc mạnh mẽ, để từ đó có được đội ngũ AI, nhóm kỹ năng công nghệ số và AI cho toàn xã hội.

Đặc biệt là về quy định thể chế và đạo đức trong ứng dụng, phát triển AI, Thứ trưởng Bùi Thế Duy cho biết, cơ quan bộ đang cùng các chuyên gia Australia xây dựng hệ thống quy định AI có trách nhiệm (từ người xây dựng hệ thống đến những người sử dụng). Cùng với đó, khu vực doanh nghiệp cần quan tâm hơn về đào tạo nhân lực, xây dựng hệ thống cho riêng mình.

Về hệ thống hạ tầng cơ sở dữ liệu cho phát triển AI, đại diện của Tập đoàn Viettel cho rằng, các bên liên quan cần có sự tương tác với nhau để chia sẻ cũng như từ đó sản sinh, khai thác dữ liệu. Yêu cầu đặt ra cần có một hệ sinh thái tạo môi trường để tạo và quản lý, chia sẻ các sáng kiến về dữ liệu. Song, việc xây hệ sinh thái đang gặp rất số vấn đề và thiếu rất nhiều yếu tố từ nhân tố lãnh đạo, cơ chế hợp tác, sự tin tưởng, chất lượng dữ liệu, tương tác, quy chế chia sẻ dữ liệu.

Đại diện Viettel kiến nghị, Việt Nam cần xây dựng một chính sách tường minh về công việc, trách nhiệm của các cấp, đơn vị, trên cơ sở áp dụng chế tài, cơ chế thúc đẩy công nghệ số. Mặt khác, cơ sở hạ tầng cần được đảm bảo từ viễn thông, cloud, IoT và AI.

Thêm vào đó là chính sách về phổ cập di động và internet để người dân tiếp cận rộng rãi dữ liệu số, môi trường hợp tác chặt chẽ giữa chính quyền và doanh nghiệp, khuyến khích doanh nghiệp tham gia chia sẻ dữ liệu. Về thu hút nguồn năng lực, việc hợp tác công-tư cần phải tăng cường, nhất là về tạo nguồn nhân lực có kiến thức, kỹ năng liên quan tới dữ liệu số.

Đồng quan điểm, ông Thiều Phương Nam, Tổng Giám đốc Qualcomm Vietnam, Cambodia và Lào khẳng định, AI đã đi vào tất cả các ngành công nghiệp. Tại Việt Nam có 3 ngành AI sẽ tác động rất lớn là sản xuất, dùng AI để thay đổi trải nghiệm khách hàng và an toàn giao thông, nâng cao hiệu quả quản lý giao thông trong môi trường đô thị. Bên cạnh đó, ứng dụng AI trong y tế cũng là thị trường tiềm năng. Đây là những ngành công nghiệp mà AI sẽ ứng dụng đóng góp phần quan trọng ở Việt Nam.

Cơ hội bứt phá vượt lên

Chia sẻ góc nhìn về cơ hội mới trong nghiên cứu, xuất khẩu phần mềm AI, ông Lê Vũ Minh, Giám đốc tư vấn chuyển đổi số FPT Digital cho rằng, câu chuyện gia công, xuất khẩu phần mềm không nằm ngoài xu hướng dịch chuyển công nghệ mới như AI, Blockchain…FPT nhận thấy đây là một cơ hội lớn và điều quan trọng là có nắm bắt được không.

Theo ông Minh, trong nhiều ngành Việt Nam có thể đi chậm hơn thế giới nhưng với những ngành công nghệ mới, khoảng cách Việt Nam và thế giới gần nhau hơn và có nhiều cơ hội ghi dấu ấn lớn hơn việc xuất khẩu phần mềm. Do đó, FPT đã đầu tư rất lớn cho nghiên cứu AI, mời các chuyên gia hàng đầu thế giới cùng nghiên cứu.

Ông Minh nhấn mạnh, việc tạo ra những cơ hội nghiên cứu, những dấu ấn riêng của mình là rất quan trọng để có hướng phát triển xa hơn, vị thế tốt hơn và giá trị lớn hơn.

Ông Lê Thái Hưng, Giám đốc chiến lược Hệ sinh thái VNPT AI thông tin, VNPT đã có một Hệ sinh thái chuyển đổi số với các bộ giải pháp trong các lĩnh vực. VNPT đã phát triển những trợ lý AI theo hướng chuyên sâu chuyên biệt cho một ngành, một lĩnh vực, một nghiệp vụ cụ thể như trợ lý AI y tế, trợ lý AI tra cứu bộ ngành, trợ lý AI chăm sóc khách hàng; trợ lý AI hỗ trợ ra quyết định…

Ông Hưng cho biết, Chiến lược phát triển VNPT AI tập trung làm chủ công nghệ và cung cấp các sản phẩm AI trong các lĩnh vực nhận dạng hình ảnh, xử lý ngôn ngữ tự nhiên, xử lý âm thanh; dẫn dắt áp dụng AI trong các ngành thế mạnh và sở trường gồm: chính quyền, viễn thông, y tế, giáo dục, tài chính; Cung cấp nền tảng, dịch vụ AI cho xã hội, doanh nghiệp, cá nhân cùng khai thác và phát triển.

Đại diện VNPT cho biết, tầm nhìn 2030 trở thành một trong 10 thương hiệu AI có uy tín trong khu vực; một trong 03 trung tâm quốc gia về lưu trữ dữ liệu lớn và tính toán hiệu năng cao, một trong 3 trung tâm đổi mới sáng tạo quốc gia về AI và là một trong 20 cơ sở nghiên cứu AI dẫn đầu khu vực ASEAN.