Hoàn thiện thể chế để phát huy tiềm năng các ngành công nghiệp văn hóa Việt Nam

Ngành công nghiệp văn hóa đã trở thành một trụ cột quan trọng trong chiến lược phát triển đất nước, tuy nhiên thể chế phát triển các ngành công nghiệp văn hóa vẫn được xem là một trong những điểm nghẽn, làm hạn chế tiềm năng phát triển của khu vực này trong việc tạo động lực phát triển nhanh và bền vững trong điều kiện mới. Việc nghiên cứu, trao đổi và tìm kiếm các giải pháp hoàn thiện thể chế phát triển công nghiệp văn hóa trở thành yêu cầu cấp thiết, thu hút sự quan tâm của các nhà quản lý, các nhà khoa học, doanh nghiệp và cộng đồng thực hành văn hóa – nghệ thuật Việt Nam.

Triển khai đề tài khoa học cấp quốc gia “Hoàn thiện thể chế phát triển các ngành công nghiệp văn hóa nhằm góp phần tạo động lực phát triển nhanh và bền vững đất nước trong điều kiện mới”, ngày 4/11, Viện Văn hóa Nghệ thuật, Thể thao và Du lịch Việt Nam phối hợp với UBND phường Cửa Nam tổ chức Hội thảo khoa học nhằm cung cấp luận cứ khoa học, kinh nghiệm quốc tế và các khuyến nghị chính sách cho xây dựng hoàn thiện thể chế phát triển công nghiệp văn hóa của Việt Nam.

Với chủ đề “Cơ sở lý luận và kinh nghiệm quốc tế về hoàn thiện thể chế phát triển các ngành công nghiệp văn hóa nhằm tạo động lực cho phát triển nhanh và bền vững đất nước trong bối cảnh mới”, hội thảo là diễn đàn quan trọng để trao đổi, chia sẻ quan điểm, đề xuất các giải pháp và khuyến nghị chính sách hướng tới mục tiêu xây dựng nền công nghiệp văn hóa Việt Nam phát triển mạnh mẽ, quảng bá hình ảnh đất nước trong giai đoạn mới.

Phát biểu đề dẫn Hội thảo, PGS.TS. Nguyễn Thị Thu Phương – Viện trưởng Viện Văn hoá, Nghệ thuật, Thể thao và Du lịch Việt Nam cho biết, những năm gần đây, Đảng và Nhà nước ta xác định rõ văn hoá không chỉ là nền tảng tinh thần, mà còn là sức mạnh nội sinh, là động lực và hệ điều tiết của xã hội góp phần phát triển nhanh và bền vững.

Nghị quyết Đại hội lần thứ XIII của Đảng nhấn mạnh yêu cầu khơi dậy khát vọng phát triển đất nước phồn vinh, hạnh phúc trên cơ sở phát huy giá trị văn hoá và con người Việt Nam như nguồn lực nội sinh đặc biệt. Dự thảo Văn kiện Đại hội XIV tiếp tục đi theo quỹ đạo đó, đồng thời nhấn mạnh yêu cầu đột phá về thể chế, hoàn thiện khung chính sách cho đổi mới sáng tạo, kinh tế tri thức, công nghiệp văn hoá và kinh tế sáng tạo như một trong những trụ cột tăng trưởng mới.

Về phía Chính phủ, Chiến lược phát triển các ngành công nghiệp văn hoá Việt Nam đến năm 2020, tầm nhìn đến năm 2030 ban hành năm 2016 đã xác lập các ngành công nghiệp văn hoá là một lĩnh vực kinh tế có đóng góp trực tiếp cho tăng trưởng, việc làm, thu ngân sách; đồng thời là kênh gia tăng sức mạnh mềm văn hóa Việt Nam từ đó tăng cường vị thế quốc tế của Việt Nam thông qua sản phẩm, dịch vụ và hình ảnh văn hoá, con người Việt Nam.

Chiến lược cũng chỉ rõ yêu cầu hình thành hệ sinh thái sáng tạo, phát triển các ngành công nghiệp văn hoá theo hướng chuyên nghiệp hóa, thương mại hóa, dựa trên tài sản trí tuệ và giá trị văn hoá bản địa.

Tuy nhiên, điểm nghẽn lớn nhất hiện nay không nằm ở tầm nhìn, mà nằm ở thể chế. Khung thể chế phát triển các ngành công nghiệp văn hoá hiện nay vẫn còn phân tán theo từng lĩnh vực quản lý nhà nước; thiếu một cơ chế điều phối đủ mạnh để kết nối văn hoá – sáng tạo – khoa học công nghệ – du lịch – thương mại – đô thị; thiếu các công cụ khuyến khích đầu tư tư nhân và hợp tác công – tư; thiếu hành lang thử nghiệm chính sách cho các mô hình mới; và đặc biệt là thiếu các cơ chế vận hành linh hoạt ở cấp địa phương, nhất là tại các đô thị trung tâm sáng tạo. Việc thể chế thiếu đồng bộ khiến cho tiềm năng của các ngành công nghiệp văn hoá chưa thực sự trở thành động lực phát triển.

Hội thảo là bước đi nhằm xây dựng nền tảng lý luận, nhận diện bài học quốc tế điển hình và xác định những vấn đề cốt lõi cần giải quyết trong hoàn thiện thể chế phát triển công nghiệp văn hoá ở Việt Nam giai đoạn tới. “Hội thảo không chỉ có ý nghĩa học thuật, mà còn là bước chuẩn bị cho việc kiến tạo luận cứ chính sách ở tầm thể chế.” – PGS.TS. Nguyễn Thị Thu Phương nhấn mạnh.

Hội thảo tập trung vào những nội dung trọng tâm: Về cơ sở lý luận của thể chế phát triển công nghiệp văn hoá; phân tích kinh nghiệm quốc tế về hoàn thiện thể chế phát triển công nghiệp văn hóa và bài học cho Việt Nam trong bối cảnh triển khai mô hình chính quyền hành chính địa phương 2 cấp; những vấn đề Việt Nam cần giải quyết trong giai đoạn tới để tháo gỡ các điểm nghẽn thể chế, thúc đẩy các công nghiệp văn hóa phát triển có trọng tâm, thực chất và bền vững.

“Ban Tổ chức tin rằng các ý kiến khoa học, các phản biện chính sách và các kinh nghiệm thực tiễn được chia sẻ tại hội thảo sẽ là đóng góp trực tiếp cho quá trình hoàn thiện thể chế phát triển các ngành công nghiệp văn hoá ở Việt Nam – một trong những nhiệm vụ mang ý nghĩa chiến lược, gắn với mục tiêu phát triển nhanh và bền vững đất nước trong giai đoạn mới, phù hợp với định hướng của Đảng tại Đại hội XIII, những yêu cầu chuẩn bị cho Đại hội XIV”, PGS.TS. Nguyễn Thị Thu Phương bày tỏ.

Lê Long