“Đòn bẩy” thúc đẩy nền kinh tế

Sau gần 40 năm đổi mới, thành tựu kinh tế – xã hội đạt được phần lớn nhờ những đổi mới trong tư duy, chính sách, và cách vận hành thể chế.

Tuy nhiên, trong bối cảnh toàn cầu nhiều biến động, cải cách thể chế tiếp tục trở thành “đòn bẩy” để Việt Nam bứt phá.

Thể chế luôn được xem là nền tảng định hình tốc độ và chất lượng tăng trưởng kinh tế. Nhiều nghiên cứu của Ngân hàng Thế giới (WB) đã chỉ ra rằng, cải cách thể chế đóng góp tới 30 – 40% vào tăng trưởng dài hạn của một nền kinh tế.

Nền móng phát triển

Trong bài viết với tiêu đề “Đột phá thể chế, pháp luật để đất nước vươn mình”, Tổng Bí thư – Tô Lâm từng nhấn mạnh: “Để hiện thực hoá khát vọng vươn mình của dân tộc, chúng ta phải giải quyết nhiều việc, trong đó, một nhiệm vụ rất trọng tâm là phải tiếp tục quan tâm hoàn thiện thể chế, pháp luật để giải phóng toàn bộ sức sản xuất, khơi thông mọi nguồn lực, phát huy mọi tiềm năng, thế mạnh của đất nước, tận dụng mọi cơ hội phát triển…”.

Thực tế, sau gần 40 năm đổi mới, sự phát triển của nền kinh tế cũng luôn gắn với những dấu ấn cải cách thể chế mạnh mẽ như: Giai đoạn (1986-2001) – Tập trung vào chuyển đổi từ kinh tế kế hoạch sang kinh tế thị trường, ban hành Luật Doanh nghiệp Nhà nước, Luật Công ty, Luật Tư nhân, và các văn bản về đất đai, tài chính.

Giai đoạn (2002-2010) – Mở cửa nền kinh tế mạnh mẽ hơn, ban hành Luật Đầu tư, Luật Đất đai, và các luật về sở hữu trí tuệ để phục vụ cho việc gia nhập WTO và các hiệp định thương mại tự do.

Giai đoạn từ 2011 đến nay- Tiếp tục hoàn thiện khung khổ pháp lý cho kinh tế thị trường, tập trung vào cải cách thủ tục hành chính, nâng cao tính cạnh tranh, và thu hút đầu tư, đặc biệt qua các phiên bản sửa đổi của Luật Đầu tư, Luật Đất đai, và các Nghị định liên quan đến doanh nghiệp.

Từ những cải cách này, sau gần 40 năm đổi mới, từ một quốc gia nông nghiệp lạc hậu, chịu hậu quả nặng nề của chiến tranh, Việt Nam đã vươn lên trở thành một điểm sáng tăng trưởng của châu Á, với một nền kinh tế có độ mở cao, năng động và đang từng bước hội nhập sâu rộng vào chuỗi giá trị toàn cầu.

Đặc biệt, trong những năm gần đây, bất chấp những bất ổn của kinh tế toàn cầu và căng thẳng địa chính trị ngày càng gia tăng, nền kinh tế Việt Nam vẫn duy trì được tốc độ tăng trưởng tích cực. Năm 2024, kinh tế Việt Nam đã ghi nhận tốc độ tăng trưởng ấn tượng 7,09%, thuộc nhóm cao nhất khu vực Đông Nam Á.

Sang nửa đầu năm 2025, kinh tế Việt Nam tiếp tục tăng trưởng 7,52% so với cùng kỳ năm trước, đánh dấu mức tăng trưởng 6 tháng đầu năm cao nhất trong hơn một thập kỷ qua.

“Chìa khóa vàng”

Nếu coi thể chế là “động cơ” của nền kinh tế, thì mỗi cải cách chính là một cú “tăng tốc”. Chỉ khi động cơ ấy được nâng cấp liên tục, Việt Nam mới có thể biến tiềm năng thành hiện thực, vươn lên trở thành quốc gia phát triển vào năm 2045.

Theo đó, chỉ trong năm 2024 và 7 tháng năm 2025, Chính phủ đã trình Quốc hội thông qua 66 Luật, 15 Nghị quyết, riêng tại Kỳ họp thứ 9 Quốc hội khóa XV vừa qua, Chính phủ và các cơ quan liên quan đã trình và được Quốc hội thông qua 35 Luật, chiếm 52,3% tổng số Luật được ban hành tại các kỳ họp của nhiệm kỳ Quốc hội khoá XV.

Cải cách thể chế không chỉ là khung khổ pháp lý – nó là niềm tin, là cam kết, là môi trường nuôi dưỡng sáng tạo và cạnh tranh công bằng. Đó chính là động lực lớn nhất, bền vững nhất để đưa kinh tế Việt Nam bứt phá.

Thực tế cho thấy, trong bối cảnh kinh tế thế giới biến động nhanh và phức tạp, thể chế pháp luật không chỉ là hàng rào bảo vệ lợi ích quốc gia mà còn là bệ phóng kiến tạo môi trường thuận lợi, minh bạch, công bằng cho mọi chủ thể trong nền kinh tế. Bỏ lỡ cơ hội cải cách, chính là tự thu hẹp không gian phát triển quốc gia, là đánh mất thời cơ vươn lên trong cuộc đua đổi mới và tăng trưởng.

Việt Nam đang có cơ hội lớn từ dịch chuyển chuỗi cung ứng, kinh tế số, năng lượng tái tạo… nhưng đồng thời, cũng phải đối mặt với không ít thách thức, vì vậy, cải cách thể chế được coi là “chìa khóa vàng” để mở cánh cửa bứt phá cho nền kinh tế.

Nói về vấn đề này, PGS TS Trần Đình Thiên – nguyên Viện trưởng Viện Kinh tế Việt Nam, thành viên Hội đồng Tư vấn chính sách của Thủ tướng từng bày tỏ, Việt Nam đang có thời cơ hiếm có để tăng tốc. Nhưng nếu chỉ dựa vào lao động giá rẻ và gia công, thì rất khó bứt phá. Cần chính sách đủ mạnh để nâng nền kinh tế lên tầm mới.

Tương tự, TS Cấn Văn Lực – Chuyên gia Kinh tế trưởng BIDV, thành viên Hội đồng Tư vấn Chính sách Tài chính – tiền tệ Quốc gia cũng từng cho hay, Việt Nam đang hưởng lợi từ dịch chuyển chuỗi cung ứng toàn cầu. Nhưng nếu không nhanh chóng cải cách thể chế và nâng cấp hạ tầng, cơ hội này sẽ thuộc về các nước láng giềng.

Do đó, cần thúc đẩy cải cách thể chế kinh tế trong bối cảnh mới, khơi thông động lực tăng trưởng kinh tế Việt Nam ở mức cao và bền vững.