Chăm sóc sức khỏe người cao tuổi: Yêu cầu cấp thiết trước xu hướng già hóa nhanh

Ngày 27/11/2025, tại Hà Nội, Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam (VUSTA) phối hợp với Tổng hội Y học Việt Nam tổ chức Hội thảo khoa học với chủ đề “Thực trạng dinh dưỡng, sức khỏe người cao tuổi ở một số thành phố lớn và đề xuất một số giải pháp”. Hội thảo công bố những kết quả nghiên cứu mới nhất của Viện Y học Ứng dụng Việt Nam, đồng thời đưa ra các kiến nghị chính sách nhằm tăng cường năng lực hệ thống chăm sóc sức khỏe, thích ứng hiệu quả với xu hướng già hóa dân số đang diễn ra nhanh tại Việt Nam.

Hội thảo do PGS.TS Nguyễn Thị Xuyên – Chủ tịch Tổng hội Y học Việt Nam chủ trì, với sự tham gia của đông đảo chuyên gia, giáo sư, tiến sĩ, bác sĩ đầu ngành trong lĩnh vực y học, lão khoa, dinh dưỡng và y tế công cộng.

Theo kết quả nghiên cứu được Viện Y học Ứng dụng Việt Nam thực hiện tại Hà Nội và TP. Hồ Chí Minh trong năm 2025, tình trạng dinh dưỡng và sức khỏe của người cao tuổi (NCT) tại các đô thị lớn đang đặt ra nhiều thách thức đáng lo ngại. Cụ thể, tỷ lệ thừa cân béo phì ở NCT lên tới 33,2%. Đáng chú ý, có tới 87,7% người tham gia khảo sát mắc ít nhất một bệnh mạn tính, trung bình mỗi NCT phải đối mặt với từ hai bệnh mạn tính trở lên, phổ biến nhất là tăng huyết áp, rối loạn mỡ máu và các bệnh lý xương khớp.

Không chỉ đối diện với gánh nặng bệnh tật, tình trạng dinh dưỡng của NCT cũng bộc lộ nhiều bất cập. Kết quả nghiên cứu cho thấy chỉ khoảng 25% NCT có khẩu phần ăn đáp ứng đủ 5 nhóm thực phẩm theo khuyến nghị, trong khi chỉ gần 40% thường xuyên sử dụng các thực phẩm giàu canxi và protein có giá trị sinh học cao như sữa và các chế phẩm từ sữa. Ngược lại, thói quen tiêu thụ thực phẩm nhiều muối, chiên rán và giàu đường đơn vẫn khá phổ biến, với tỷ lệ dao động từ 40–60%, làm gia tăng nguy cơ và gây khó khăn trong kiểm soát các bệnh lý chuyển hóa.

Trong những năm qua, ngành y tế đã triển khai nhiều hoạt động chăm sóc sức khỏe cho NCT, nổi bật là chương trình khám sức khỏe định kỳ và quản lý bệnh mạn tính tại trạm y tế xã, phường. Song song với đó, các hoạt động truyền thông – giáo dục sức khỏe cho NCT cũng được duy trì thường xuyên tại địa phương. Tuy nhiên, theo đánh giá của các chuyên gia, công tác chăm sóc sức khỏe NCT tại cơ sở vẫn còn nhiều hạn chế, chưa đáp ứng đầy đủ nhu cầu thực tế; một số hoạt động còn mang tính hình thức, thiếu chiều sâu và tính bền vững.

Từ các kết quả nghiên cứu và thảo luận tại hội thảo, các chuyên gia đã thống nhất kiến nghị nhiều định hướng chính sách và giải pháp đồng bộ. Trong đó, nhấn mạnh yêu cầu hoàn thiện hệ thống chính sách và hướng dẫn chuyên môn về chăm sóc sức khỏe NCT, bảo đảm tính thống nhất và khả thi trong triển khai từ Trung ương đến địa phương. Đồng thời, cần củng cố và phát triển mạng lưới y tế lão khoa đa tầng, phát huy vai trò của hệ thống y tế cơ sở và các Trung tâm Kiểm soát bệnh tật (CDC) tuyến tỉnh trong phòng ngừa, quản lý bệnh mạn tính cho NCT.

Bên cạnh đó, việc xây dựng nguồn nhân lực chuyên biệt cho lĩnh vực lão khoa được xác định là nhiệm vụ then chốt, thông qua tăng cường đào tạo chính quy và tập huấn chuyên sâu cho đội ngũ y tế, điều dưỡng và nhân viên công tác xã hội. Các chuyên gia cũng đề xuất đẩy mạnh phối hợp liên ngành giữa y tế, an sinh xã hội và nghiên cứu khoa học nhằm hình thành khung chính sách tổng thể về già hóa dân số, cùng với việc đầu tư cơ sở vật chất cho hệ thống trạm y tế xã, phường – nơi giữ vai trò tuyến đầu trong quản lý sức khỏe NCT tại cộng đồng.

Hội thảo khẳng định, chăm sóc dinh dưỡng và sức khỏe người cao tuổi không chỉ là nhiệm vụ riêng của ngành y tế, mà đòi hỏi sự chung tay của toàn xã hội. Đây là yếu tố then chốt nhằm nâng cao chất lượng sống và bảo đảm an sinh cho nhóm dân số đang gia tăng nhanh chóng tại Việt Nam trong giai đoạn tới.

Lê Long