Nông nghiệp năm 2024: Chuyển mạnh “sản xuất nông nghiệp” sang “kinh tế nông nghiệp”

Chia sẻ với DĐDN, Thứ trưởng Bộ NN&PTNT Phùng Đức Tiến nhấn mạnh, năm 2023 là một năm có nhiều khó khăn thách thức cho tất cả các ngành nghề, lĩnh vực trong nước và quốc tế trong đó có ngành nông nghiệp. Mặc dù vậy, ngành nông nghiệp vẫn đạt được những kết quả đáng ghi nhận.

Năm 2023 là năm rất khó khăn đối với toàn thế giới, nền kinh tế đất nước và ngành nông nghiệp. Tuy nhiên, toàn ngành còn phải hứng chịu những thách thức riêng, ảnh hưởng trực tiếp, như hạ tầng còn yếu kém, chế biến chưa sâu, dịch bệnh, thiên tai, biến đổi khí hậu.

Tuy vậy, ngành nông nghiệp vẫn đạt được con số tăng trưởng tích cực 3,83%. Đây là tăng trưởng cao nhất trong 10 năm qua. Nông nghiệp tiếp tục khẳng định vị thế quan trọng, là trụ đỡ của nền kinh tế, bảo đảm vững chắc an ninh lương thực, các cân đối lớn của nền kinh tế và góp phần ổn định kinh tế vĩ mô.

Tổng kim ngạch xuất khẩu nông lâm thủy sản đạt 53,01 tỷ USD, xuất siêu đạt mức kỷ lục 12,07 tỷ USD, tăng 43,7% chiếm trên 42,5% xuất siêu cả nước. Một số mặt hàng xuất khẩu tăng cao kỷ lục như: Hàng rau quả đạt 5,69 tỷ USD, tăng 69,2%, gạo đạt 4,78 tỷ USD, tăng 38,4%. Có sáu mặt hàng trên 3 tỷ USD, cụ thể: hàng rau quả đạt 5,69 tỷ USD, tăng 69,2%; gạo 4,78 tỷ USD, tăng 38,4%; hạt điều 3,63 tỷ USD, tăng 17,6%; cà phê 4,18 tỷ USD, tăng 3,1%; tôm 3,38 tỷ USD, giảm 21,7%; gỗ và sản phẩm gỗ 13,37 tỷ USD, giảm 16,5%.

Đáng lưu ý, lúa gạo mặc dù giảm về diện tích nhưng tăng về sản lượng và năng suất, vẫn về đích 43,5 triệu tấn.

Thịt các loại đặt mục tiêu trên 7,3 triệu tấn nhưng đã đạt 7,79 triệu tấn, Trứng phấn đấu 18,5 tỷ quả nhưng chúng ta đạt 19,2 tỷ quả và sữa 1,17 triệu tấn. Ngành chăn nuôi năm nay ghi nhận tăng trưởng 5,72%.

Ngành thủy sản chúng ta đạt 9,33 triệu tấn, tăng trưởng 3,71%. Trồng trọt chưa khi nào tăng trên 2% năm nay cũng ghi nhận tăng trưởng mạnh mẽ 3%.

Lâm nghiệp thì gỗ rừng trồng là 33 triệu tấn, thu dịch vụ môi trường rừng 3.200 tỷ. Và lần đầu tiên trong lĩnh vực lâm nghiệp, đã hoàn thành các thủ tục để chuyển nhượng thành công lượng giảm phát thải 10,3 triệu tấn carbon cho Quỹ Đối tác carbon trong lâm nghiệp thông qua Ngân hàng Thế giới (WB) với đơn giá 5 USD/tấn CO2 tương đương 51,5 triệu USD, đây là tiềm năng lợi thế rất lớn.

Chúng ta cũng tổ chức thành công nhiều sự kiện lớn mang tầm quốc gia, quốc tế  như festival quốc tế ngành hàng lúa gạo; festival bảo tồn và phát triển làng nghề; Hội nghị Bộ trưởng ASEAN về phòng chống thiên tai…. Qua đó, giúp quảng bá hình ảnh, thương hiệu nông lâm thủy sản trong nước, khu vực và quốc tế, thúc đẩy tiêu thụ nông sản. Đặc biệt chúng ta đã phát động thực hiện Đề án Phát triển bền vững 1 triệu ha chuyên canh lúa chất lượng cao và phát thải thấp gắn với tăng trưởng xanh vùng đồng bằng sông Cửu Long đến năm 2030.

Xuất khẩu đạt 53,1 tỷ USD tuy chưa đạt mục tiêu đề ra nhưng thặng dư thương mại đạt 12,1 tỷ USD, lớn nhất trong 10 năm trở lại đây.

– Vậy chúng ta có thể rút ra những bài học kinh nghiệm như thế nào, thưa Thứ trưởng?

Trong điều kiện nền kinh tế cả nước năm 2023 gặp nhiều khó khăn, thách thức (trong đó có ngành nông nghiệp), có thể rút ra 6 bài học kinh nghiệm. Trước hết, cần nhất quán chuyển đổi mạnh mẽ từ tư duy đến hành động sang kinh tế nông nghiệp; quán triệt phương châm chỉ đạo của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, quyết tâm phải lớn, nỗ lực phải cao, hành động phải quyết liệt, hiệu quả, khẩn trương. Tranh thủ tối đa sự quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo của Đảng, Quốc hội, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ; sự giúp đỡ, hỗ trợ của cả hệ thống chính trị và nỗ lực vượt khó đương đầu với thử thách, hành động quyết liệt, sáng tạo, bứt phá vươn lên trên tất cả các lĩnh vực của cộng đồng doanh nghiệp, doanh nhân và bà con nông dân.

Bên cạnh đó, cần quyết liệt trong chỉ đạo, lãnh đạo, tổ chức thực hiện và tăng cường công tác phối hợp thông qua đẩy mạnh sử dụng công nghệ thông tin, công nghệ số. Lựa chọn những giải pháp đột phá để định hướng sản xuất, như mở cửa thị trường xuất khẩu đồng thời coi trọng thị trường trong nước, áp dụng quy trình sản xuất tốt, an toàn, chất lượng… Nâng cao năng lực dự báo, cảnh báo, bám sát tình hình thực tiễn để chủ động xây dựng các kịch bản, chuẩn bị cho mọi tình huống có thể xảy ra. Chủ động thông tin kịp thời, chính xác về tình hình nông nghiệp, nông thôn, củng cố niềm tin trong nhân dân, tạo sự đồng thuận xã hội.

Chỉ đạo, hướng dẫn các địa phương điều chỉnh kế hoạch sản xuất, cơ cấu mùa vụ phù hợp với tình hình thời tiết, bảo đảm hạn chế tối đa thiệt hại bởi thiên tai, dịch bệnh trên cây trồng, vật nuôi. Phối hợp, đồng hành, tìm giải pháp kết nối cung cầu, thúc đẩy tiêu thụ nông sản vào vụ thu hoạch; nhất là kết nối đưa nông sản vào các hệ thống siêu thị, chuỗi cửa hàng và sàn thương mại điện tử.

Tạo môi trường thuận lợi thu hút đầu tư của doanh nghiệp; khơi dậy niềm tin và khích lệ tinh thần đổi mới, sáng tạo khởi nghiệp toàn xã hội; thường xuyên quan tâm đời sống, an sinh của người dân. Chú trọng công tác truyền thông, thường xuyên cung cấp thông tin kịp thời, đầy đủ, xác thực cho các cơ quan báo chí, tạo sự đồng thuận, lan tỏa trong xã hội về nông nghiệp, nông thôn, nông dân…

– Với những kết quả ngành nông nghiệp đã đạt được cũng như những thách thức trước mắt, chúng ta có thể kỳ vọng như thế nào về triển vọng xuất khẩu nông lâm thuỷ sản năm 2024, thưa Thứ trưởng?

Trước hết, Bộ NN&PTNT sẽ đánh giá lại những kết quả trên, từ nguyên nhân đến những tồn tại hạn chế để đưa ra các giải pháp phù hợp để năm 2024 tăng trưởng, năm 2025 về đích, đạt đúng mục tiêu của Nghị quyết Trung ương Đảng khóa XII về nông nghiệp nông dân nông thôn.

Năm nay, xuất khẩu rau quả đạt 5,69 tỷ USD, tăng 69,2%. Đây là tiềm năng lợi thế về rau quả, trong đó có những đóng góp tích cực của mặt hàng sầu riêng. Diện tích sầu riêng là 112 nghìn ha có thể cho thu hoạch khoảng 400 nghìn tấn. Nhưng chúng ta mới chỉ thu hoạch ở diện tích hơn 60 nghìn ha, phần còn lại đang thiết kế cơ bản năm tới sẽ được thu hoạch.

Năm 2023 xuất khẩu sầu riêng đạt trên 2,2 tỷ USD, nếu thời gian tới ký kết được Nghị định thư xuất khẩu sầu riêng đông lạnh sang Trung Quốc được hoàn tất, giá trị sầu riêng sẽ tăng lên. Ngoài ra, nếu các giải pháp về hạ tầng được giải quyết, đó là cửa khẩu thông minh, đường sắt, đường bộ kết nối, thống nhất kiểm dịch, khắc phục thủ tục hành chính và mã đóng gói thì sản lượng rau quả còn nhiều tiềm năng, lợi thế để tăng trưởng trong năm 2024.

Mặc dù vậy, dự báo trong năm 2024 nền kinh tế tiếp tục đối mặt với nhiều khó khăn, thách thức, như giá vật tư nguyên liệu đầu vào phục vụ sản xuất nông nghiệp, lâm nghiệp và thủy sản vẫn ở mức cao, dịch bệnh trên cây trồng, vật nuôi tiềm ẩn nguy cơ bùng phát; mưa lũ diễn biến bất thường, nắng nóng gay gắt hơn, nguy cơ hạn hán, thiếu nước nặng nề do tác động của El Nino… đặc biệt là tác động từ xung đột, bất ổn của thế giới.

Tuy nhiên, ngành nông nghiệp vẫn đặt mục tiêu phát triển với các chỉ tiêu tốc độ tăng trưởng GDP toàn ngành 3,0-3,5%. Trong đó, tốc độ tăng giá trị sản xuất lĩnh vực trồng trọt tăng 2,0-2,2%; chăn nuôi là 4,0-5,0%; thủy sản là 3,7 – 4%. Tổng kim ngạch xuất khẩu nông lâm thủy sản khoảng 54-55 tỷ USD.