Xu thế mới trong giáo dục tại Việt Nam

Cùng sự phát triển của công nghệ và những thay đổi của kinh tế toàn cầu, các doanh nghiệp tri thức (Knowledge Enterprise) đã ra đời và ngày càng phát triển mạnh mẽ, mang đến những giá trị cho xã hội cũng như năng lực cạnh tranh cho doanh nghiệp.

Doanh nghiệp tri thức là gì?

Theo Tổ chức Hợp tác và Phát triển Kinh tế (OECD), doanh nghiệp tri thức là một tổ chức lấy tri thức, chuyên môn làm nguồn lực chiến lược chính và cung cấp các sản phẩm hoặc dịch vụ dựa trên tri thức cho thị trường. Tại các doanh nghiệp này, chi phí nghiên cứu và phát triển chiếm một phần lớn.

Có hai loại doanh nghiệp trí thức: doanh nghiệp dịch vụ chuyên nghiệp (PSF) và doanh nghiệp nghiên cứu giải pháp phát triển (RSD). PSF cung cấp các dịch vụ tư vấn, kiểm toán, luật, quảng cáo… dựa trên kiến thức để giải quyết vấn đề cho khách hàng. RSD cung cấp các sản phẩm hoặc dịch vụ mới hoặc cải tiến, như công nghệ, dược phẩm… dựa trên kiến thức để tạo ra giải pháp mới cho khách hàng.

Các doanh nghiệp tri thức có thể khác nhau về cấu trúc nhưng thường tuyển dụng những cá nhân có trình độ học vấn cao và các kỹ năng về trí tuệ. Việc phân loại một doanh nghiệp là doanh nghiệp tri thức hay không sẽ phụ thuộc vào mức độ phụ thuộc tri thức và mức độ ảnh hưởng của sự phụ thuộc đó đối với doanh nghiệp.

Dù không có những tiêu chí cụ thể nhưng việc xây dựng một doanh nghiệp tri thức có thể liên quan đến một loạt các chiến lược và cách tiếp cận tùy thuộc vào mục tiêu của tổ chức.

Các bước mà một tổ chức có thể thực hiện để trở thành một doanh nghiệp tri thức là: Xác định và lập bản đồ tài sản kiến thức của tổ chức; xác định cách kiến thức được chia sẻ và tạo ra; nuôi dưỡng văn hóa học hỏi và đổi mới; phát triển và duy trì cơ sở kiến thức; nắm bắt công nghệ; đầu tư vào đào tạo và phát triển; theo dõi và đo lường…

Bằng việc thực hiện các bước này, một tổ chức có thể trở thành một doanh nghiệp tri thức và tận dụng tài sản tri thức để tạo lợi thế cạnh tranh, thúc đẩy đổi mới và đạt được thành công trong kinh doanh. Trong thời đại số, các doanh nghiệp tri thức trên thế giới vừa tạo ra vừa áp dụng tri thức sáng tạo và công nghệ cao.

Ba ví dụ tiêu biểu là: Enterprise Knowledge (Hoa Kỳ) – Công ty quản lý tri thức hàng đầu, cung cấp các giải pháp học tập, thiết kế và công nghệ; Advance HE (Anh quốc) – Tổ chức phi lợi nhuận, hỗ trợ chất lượng giáo dục và nghiên cứu, phát triển khung tham chiếu cho giáo dục doanh nghiệp và khởi nghiệp; đại học quốc gia Singapore – Trường đại học hàng đầu châu Á và đứng top 10 Bảng xếp hạng Đại học Thế giới QS (Quacquarelli Symonds) 2024, có chiến lược Knowledge Enterprise để biến trường thành nền tảng tri thức đổi mới.

Hệ sinh thái tri thức đa ngành

Tại Việt Nam, Hệ sinh thái tập đoàn Phenikaa được biết đến là một doanh nghiệp tri thức đa ngành theo định hướng doanh nghiệp nghiên cứu giải pháp phát triển (RSD), vận dụng các chiến lược để xây dựng một doanh nghiệp tri thức. Hệ sinh thái tập đoàn Phenikaa gồm 4 trụ cột chính đó là Sản xuất công nghiệp – Công nghệ – Giáo dục đào tạo – Chăm sóc sức khỏe. Trong đó, Giáo dục đào tạo là một mắt xích quan trọng, góp phần quan trọng tạo nên sự bền bỉ trong hệ sinh thái và điển hình phải kể tới Trường Đại học Phenikaa.

Điển hình, Trường có các đề án, dự án nghiên cứu thể hiện được sự tham gia và vai trò của sinh viên. Các chương trình Trung tâm Đổi mới sáng tạo và khởi nghiệp (Innovation & Startup Hub) là nơi nuôi dưỡng, ươm tạo các chuyên gia, nhà khoa học tương lai là sinh viên có năng lực, đam mê và khát vọng đổi mới. Tại đây, các ý tưởng độc đáo, sáng tạo có tính ứng dụng cao của sinh viên và các nhà khoa học sẽ được hỗ trợ kinh phí để triển khai nghiên cứu và đưa vào ứng dụng thực tiễn nếu thành công trong các công ty Startup, Spinoff của Tập đoàn Phenikaa và/hoặc chuyển giao cho các đối tác. Đồng thời, tổ chức nhiều chương trình khuyến khích các ý tưởng, sáng kiến sáng tạo có tác động tích cực đến cộng đồng của các cá nhân, nhóm học sinh đang theo học tại các trường trên phạm vi cả nước.

Tiêu biểu như chương trình tài trợ đổi mới sáng tạo – Phenikaa Innovation Hub (PIH) 2023, nhằm khuyến khích các ý tưởng, sáng kiến có tác động tích cực đến cộng đồng của các cá nhân/nhóm học sinh đang theo học tại các trường THPT trên phạm vi cả nước; hay cuộc thi “Ý tưởng sáng tạo khởi nghiệp sinh viên Phenikaa – PHENIKAA STARTUP INITIATIVE 2022″ nhằm tạo ra sân chơi mới cho sinh viên trong việc phát huy khả năng sáng tạo, kỹ năng kết nối tư duy đa lĩnh vực hướng tới tạo ra các ý tưởng tiềm năng khởi nghiệp.

Nhiều chương trình hợp tác đối tác giáo dục đại học, thúc đẩy việc nâng cao chất lượng giảng dạy, nghiên cứu, đổi mới sáng tạo và chuyển giao tri thức. Điển hình có thể kể đến như lần hợp tác song phương với Đại học Sun Moon (Hàn Quốc), với Cộng hòa Ý, với Đại học Regina (Canada), thúc đẩy hợp tác nghiên cứu với Đại học Heriot – Watt (Vương quốc Anh) và Trường Đại học ITS (Indonesia),… nhằm tạo điều kiện và mở rộng cơ hội tiếp cận các chương trình đào tạo và nghiên cứu quốc tế cho sinh viên.

Lựa chọn triết lý giáo dục và giá trị cốt lõi là “Tôn trọng – Sáng tạo – Phản biện”, Trường Đại học Phenikaa hướng tới một môi trường giáo dục mà ở đó tất cả các thành viên đều được tôn trọng, được khuyến khích và tạo điều kiện tối đa để tự do sáng tạo, tự do hình thành và theo đuổi các suy nghĩ, ý tưởng của mình; tự do thể hiện, trình bày các ý tưởng đó. Không những vậy, Trường còn sở hữu đội ngũ giảng viên có chuyên môn cao, hầu hết tốt nghiệp tại các đại học danh tiếng trên thế giới, với tỷ lệ gần  60% giảng viên có trình độ Tiến sĩ; trong đó gần 20% giảng viên có học hàm Giáo sư, Phó Giáo sư và hầu hết giảng viên của trường đã từng giảng dạy, nghiên cứu tại các trường đại học hàng đầu trong và ngoài nước. Ngoài ra, trường có 3 nhà khoa học đạt giải thưởng Tạ Quang Bửu, 3 nhà khoa học được trao giải thưởng Quả cầu vàng, 2 nhà khoa học được nhận giải thưởng Tài năng cơ học Nguyễn Văn Đạo, 3 nhà khoa học giành giải thưởng Nhà Vật lý trẻ của Hội Vật lý, nhiều nhà khoa học thuộc TOP hơn 100.000 nhà khoa học được trích dẫn nhiều nhất và TOP 1% nhà bình duyệt khoa học của thế giới.

Điểm nổi bật của Trường là việc đầu tư một cách toàn diện để xây dựng một campus đại học hiện đại, xanh và thân thiện với môi trường – một campus đại học được đánh giá có kiến trúc đẹp, hiện đại nhất Thủ đô Hà Nội với đầy đủ hạ tầng kỹ thuật và trang thiết bị phục vụ đào tạo, nghiên cứu khoa học và rèn luyện sức khỏe.

Khi xã hội ngày càng phát triển thì tri thức luôn là vấn đề được đầu tư hàng đầu trong mọi doanh nghiệp, đặc biệt là các doanh nghiệp về giáo dục. Do đó, mô hình doanh nghiệp tri thức như cách Trường Đại học Phenikaa nói riêng, Hệ sinh thái tập đoàn Phenikaa nói chung đang thực hiện sẽ mang lại những giá trị nhất định và cũng có tiềm năng lớn để chiếm lĩnh nhiều cơ hội bứt phá trong tương lai.