Thêm cơ chế thu hút đầu tư lĩnh vực dầu khí

Ưu đãi thu hút – chia sẻ rủi ro

Theo đánh giá, việc thông qua Luật Dầu khí (sửa đổi) là khung pháp lý tổng quát cho ngành dầu khí; giảm bớt sự chồng chéo giữa các luật trong hoạt động dầu khí.

Mặc dù cần có thêm các điều khoản và hướng dẫn chi tiết hơn nhưng việc thông qua Luật Dầu khí sửa đổi là rất quan trọng, giúp tạo hành lang pháp lý thông suốt cho các nhà đầu tư và tăng tính hấp dẫn của môi trường đầu tư trong lĩnh vực dầu khí.

Nói như ông Phan Đức Hiếu, Ủy ban Kinh tế của Quốc hội, nội dung của Luật Dầu khí sửa đổi hoàn toàn khác biệt về nội dung, mục tiêu, mục đích thúc đẩy. Có 10 điểm đã thay đổi bao gồm cả sửa đổi và bổ sung, tạo ra 3 mục tiêu kỳ vọng như thúc đẩy, nâng cao hiệu quả và hiệu lực khai thác dầu khí.

Nội dung của Luật Dầu khí sửa đổi đã bỏ hẳn một chương về điều tra cơ bản nhằm đánh giá, tìm kiếm dầu khí, xác định rõ thẩm quyền, kinh phí, hình thức về điều tra cơ bản, thông qua thoả thuận với PVN. Từ đó tạo cơ chế ưu đãi thu hút đầu tư, cạnh tranh với các nước trong khu vực, có chính sách ưu đãi đặc biệt cho hoạt động dầu khí.

Chuyên gia nhận định, hoạt động dầu khí là một hoạt động rủi ro, cần có cơ chế tài chính. Đặc biệt, đối với mỏ dầu khí cận biên, chi phí điều tra cơ bản của Luật Dầu khí sửa đổi sẽ được tính từ nguồn sau thuế, nếu dự án không thành công thì được bù đắp bằng chi phí lợi nhuận sau thuế, bù đắp rủi ro trong hoạt động dầu khí.

Nỗi lo chuyển giá

Bổ sung, làm rõ thêm một số vấn đề, chuyên gia kinh tế, TS Nguyễn Minh Phong cho rằng, Luật Dầu khí mới so với trước đây có thay đổi về mặt mức độ, phạm vi. Ông đánh giá rất cao những phần mới trải rộng như quá trình hoạt động, khai thác dầu khí, quy định về kế toán kiểm toán, phân cấp phân quyền sao cho đầy đủ, hiệu quả, tiếp cận hạ tầng bên thứ ba…

“Những điểm mới này đặt ra kỳ vọng giúp bao quát đồng bộ, chặt chẽ hơn, hiện thực hóa công tác triển khai, tăng độ linh hoạt, thuận lợi, tương thích với luật quốc tế. Quan trọng nhất là tăng tổng vốn đầu tư, khai thác, tăng nguồn thu cho ngân sách, đáp ứng nhu cầu về dầu mỏ trong tương lai trong bối cảnh các mỏ hiện nay đang có sự cạn kiệt”, chuyên gia Nguyễn Minh Phong nhìn nhận.

Tuy nhiên, chuyên gia cũng đặt ra một số kiến nghị về các văn bản nghị định, thông tư hướng dẫn tiếp theo cần có sự chặt chẽ, cụ thể hóa hơn để giảm đi những kẽ hở gây thất thoát lãng phí, thiếu thanh tra, kiểm tra, giám sát…

Như ý kiến của PGS.TS Đinh Trọng Thịnh, các chính sách liên quan đến việc tiếp cận cơ sở hạ tầng, kinh tế kỹ thuật được quan tâm hơn, tuy nhiên cần phải làm rõ hơn nữa việc cung cấp cơ sở hạ tầng của bên thứ ba, từ đó tạo cơ sở để các cơ quan hữu quan hoạt động được hiệu quả hơn trong lĩnh vực thăm dò, khai thác dầu khí nói chung.

Đến nay, ngành dầu khí đã khai thác được hơn 420 triệu tấn dầu và hơn 160 tỷ mét khối khí. Trong giai đoạn 2006-2015, Tập đoàn Dầu khí Việt Nam đóng góp trung bình 20-25% tổng thu ngân sách nhà nước, chiếm 18-25% GDP cả nước.

Từ năm 2015 đến nay, PVN đóng góp khoảng 10% tổng thu ngân sách nhà nước (trong đó từ dầu thô là 5-6%, 10-13% GDP cả nước). Những số liệu đó đã cho thấy, vai trò quan trọng của ngành dầu khí trong nền kinh tế. Ngoài ra, ngành dầu khí còn đóng góp quan trọng trong bảo đảm an ninh năng lượng quốc gia, góp phần bảo đảm an ninh quốc phòng trên biển và đối ngoại.

Theo các chuyên gia, trong giai đoạn hiện nay, điều kiện khai thác dầu khí ngày càng khó khăn, nhất là dầu thô; sản lượng khai thác dầu thô trong nước giảm dần qua các năm giai đoạn 2016-2020, hệ số bù trữ lượng dầu khí (là tỷ lệ giữa gia tăng trữ lượng và sản lượng khai thác) suy giảm ở mức báo động; trữ lượng các mỏ hiện hữu đã vào giai đoạn giảm sâu; các mỏ mới được phát hiện có tiềm năng dầu khí hạn chế, trữ lượng nhỏ, nằm tại vùng nước sâu, xa bờ hoặc có cấu trúc địa chất phức tạp; môi trường đầu tư dầu khí ngày càng khó khăn, từ năm 2019 đến nay không có hợp đồng dầu khí mới được ký kết; giá dầu thế giới tuy đã phục hồi khả quan hơn nhưng vẫn còn tiềm ẩn nhiều rủi ro… Khai thác khí đốt trong nước còn nhiều tiềm năng nhưng chưa được phát huy tương xứng, việc sửa đổi Luật Dầu khí sẽ giúp ngành dầu khí tập trung và đẩy mạnh phát triển thời gian tới.