Vấn đề quan trọng là nắm bắt được xu hướng tăng/giảm giá cổ phiếu để giảm thiểu được rủi ro.

Nhận biết tâm lý thị trường

TTCK trong nước đã có tuần giảm mạnh thứ 2 kể từ đầu năm nay, nằm trong Top các thị trường trên thế giới có mức giảm mạnh nhất ở tuần từ 16-20/10/2023.

Tâm lý tiêu cực bao trùm thị trường trước áp lực tỷ giá tăng cao nhất từ đầu năm nay, đến từ việc lãi suất trái phiếu chính phủ Mỹ tiến đến gần 5%, cao nhất trong vòng 18 tháng. Diễn biến này đã kích hoạt đà bán tháo, khiến cổ phiếu các nhóm ngành đồng loạt giảm điểm.

Có thể thấy, khi TTCK giảm mạnh, các nhà đầu tư cá nhân bán tháo là chủ yếu và ngược lại. Trong đó, có một số nguyên nhân chính như, nhà đầu tư cá nhân thường không trang bị đầy đủ kiến thức khi giao dịch, chưa hiểu rõ về TTCK cũng như cổ phiếu. Họ mua theo tin đồn mà không nắm được doanh nghiệp làm ăn ra sao, giá trị cổ phiếu và triển vọng tương lai thế nào?

Vì vậy, khi TTCK đi xuống sẽ tạo tâm lý hoang mang, sợ hãi dẫn đến việc cắt lỗ. Thời điểm cắt lỗ lớn nhất của nhà đầu tư thường vào đúng giai đoạn thị trường tạo đáy.

Khi TTCK tăng mạnh giúp nhà đầu tư có cảm giác hào hứng, hưng phấn hơn, bởi vì kết quả đã có thì họ cho rằng đây chính là hiệu quả đã được chứng minh, nên tiếp tục bơm tiền và đẩy giá cổ phiếu lên rất mạnh. Thông thường, giá cổ phiếu cao cũng là lúc nhà đầu tư cá nhân mua vào mạnh nhất, sau đó sẽ tạo đỉnh và đi xuống, dẫn đến kết quả các nhà đầu tư cá nhân thua lỗ lớn.

Hành động đúng thời điểm

Câu hỏi đặt ra là khi TTCK giảm thì nhà đầu tư nên hành động như thế nào? Chúng tôi cho rằng tuỳ vào đặc điểm đầu tư mà nhà đầu tư nên có hành động khác nhau ở từng thời điểm gồm: tỷ lệ đòn bẩy cao; tỷ trọng cổ phiếu cao từ 90 -100%; và tỷ trọng cổ phiếu thấp.

Bên cạnh đó, đặc tính của nhà đầu tư ngắn hạn hay dài hạn cũng sẽ có cách ứng xử khác nhau. Thứ nhất, với những nhà đầu tư có tỷ lệ đòn bẩy cao nhưng đầu tư ngắn hạn sẽ rất rủi ro. Vì thị trường hoàn toàn có thể sụt giảm thêm dẫn đến phải bổ sung thêm ký quỹ. Do đó, nhà đầu tư phải sớm giảm lượng margin để tránh trường hợp quá xấu xảy ra.

Đối với nhà đầu tư dài hạn có tỷ lệ đòn bẩy cao cũng là sai chiến lược vì rủi ro vẫn khá cao. Tuy nhiên, nếu có thể kiên nhẫn thì nên giảm lượng margin về mức thấp hơn khi TTCK có dấu hiệu phục hồi. Một điểm sáng là nhà đầu tư dài hạn thường sẽ lựa chọn những cổ phiếu bền vững, nên khả năng suy yếu sẽ ít hơn.

Thứ hai, đối với người có tỷ trọng cổ phiếu cao (90-100%), đầu tư ngắn hạn là rủi ro trung bình cao. Việc cần làm là cơ cấu lại danh mục đầu tư của mình. Khi TTCK bật lên, nhà đầu tư ngắn hạn có thể thu lợi lớn nên họ cần cơ cấu lại những cổ phiếu có khả năng tăng mạnh và hạ tỷ trọng các cổ phiếu có tính ì ạch.

Riêng nhà đầu tư dài hạn sẽ có rủi ro ở mức trung bình nên phải duy trì danh mục hiện tại trong điều kiện các doanh nghiệp có hoạt động kinh doanh tốt. Đồng thời giải ngân theo kỷ luật; khi định giá cổ phiếu hấp dẫn thì nên bổ sung thêm tiền để nếu có cơ hội giảm thì mua vào.

Các nhà đầu tư cần lựa chọn những cổ phiếu tốt, vì nếu thị trường giảm, giá cổ phiếu sẽ bằng hoặc ít hơn thị trường và khi thị trường tăng điểm thì giá cổ phiếu sẽ tăng bằng hoặc cao hơn thị trường. Như vậy về lâu dài, nhà đầu tư sẽ hưởng lợi để chiến thắng thị trường.

Thứ ba, các nhà đầu tư có tỷ trọng cổ phiếu thấp thì đây là một cơ hội tốt trong ngắn hạn, họ có rủi ro thấp vì cầm nhiều tiền. Xét về thị trường, đây là sự biến động giá cổ phiếu chứ không hẳn là rủi ro mất tiền. Vì vậy, chúng ta cần tập trung vào cổ phiếu có sức bật mạnh khi TTCK trở lại và cân nhắc mua thêm vào lúc thị trường cân bằng giữa cung và cầu. Trong đầu tư ngắn hạn, việc bắt đáy là không đúng do chúng ta không thể biết đâu là đáy, cho nên cần phải chờ thị trường cân bằng trở lại.

Với những người có tỷ trọng cổ phiếu thấp mà đầu tư dài hạn thì rủi ro cũng rất thấp, họ tập trung vào các cổ phiếu cơ bản tốt, đầu ngành có định giá rẻ hơn trung bình lịch sử của các cổ phiếu đó. Nhà đầu tư chỉ cần giải ngân theo kỷ luật, hoặc tận dụng thời điểm các cổ phiếu mục tiêu giảm mạnh trong các phiên tới.

Theo quan điểm của chúng tôi, TTCK trong thời gian tới sẽ cần thời gian để ổn định, tích lũy trở lại và sau đó sẽ tăng. Tình hình vĩ mô của Việt Nam đang tích cực dần, góp phần thúc đẩy kết quả kinh doanh của doanh nghiệp. Chúng tôi dự báo kết quả kinh doanh quý 4/2023 của các doanh nghiệp có khả năng tăng rất mạnh.