Kho lưu trữ quốc gia đón nhận các tài liệu âm nhạc quý hiếm: Di sản Việt được bảo tồn hệ thống
Hướng tới kỷ niệm 80 năm Ngày Truyền thống ngành Lưu trữ Việt Nam (3/1), Trung tâm Lưu trữ Quốc gia III đã tổ chức Lễ tiếp nhận nhiều tài liệu quý của các nhạc sĩ Hoàng Vân, Hoàng Long và Hoàng Lân. Sự kiện góp phần làm phong phú kho tư liệu quốc gia và khẳng định vai trò của công tác lưu trữ trong bảo tồn ký ức văn hóa dân tộc.
Các tài liệu được tiếp nhận lần này có mức độ quý hiếm cao, bổ sung tính đầy đủ, liên tục và giá trị nghiên cứu cho Bộ sưu tập Hoàng Vân – Di sản Tư liệu Thế giới UNESCO. Đây không chỉ là hoạt động tăng cường tư liệu gốc cho lưu trữ quốc gia, mà còn là sự tri ân đối với những đóng góp lớn lao của các nhạc sĩ cho nền âm nhạc Việt Nam.
Phát biểu tại sự kiện, TS. Trần Việt Hoa – Giám đốc Trung tâm Lưu trữ Quốc gia III cho biết, đợt tiếp nhận lần này gồm gần 20 ấn phẩm, bao gồm tập bài hát, tờ nhạc rời của nhạc sĩ Hoàng Vân cùng các ấn phẩm có tác phẩm của ông xuất bản từ năm 1959 đến 1991, được gia đình và Trung tâm sưu tập từ năm 2022 đến nay. Đây là quá trình tìm lại, phục hồi và hệ thống hóa đầy nỗ lực của gia đình, với sự đồng hành của các nhà nghiên cứu và cộng đồng yêu nhạc Hoàng Vân. Việc chuyển giao cho cơ quan lưu trữ Nhà nước thể hiện trách nhiệm của gia đình trong bảo tồn di sản âm nhạc của cố nhạc sĩ, đồng thời nâng cao giá trị nghiên cứu của bộ sưu tập đã được UNESCO ghi danh.
Nhạc sĩ Hoàng Vân, tên thật là Lê Văn Ngọ (1930–2018), là tượng đài lớn của âm nhạc cách mạng Việt Nam. Ông là người đưa âm nhạc Việt lên tầm nghệ thuật bác học nhưng vẫn giữ được tính đại chúng giàu cảm xúc. Cuộc đời ông trải dài cống hiến từ chiến trường đến giảng đường và sân khấu âm nhạc. Kho tàng sáng tác của Hoàng Vân đồ sộ với các thể loại phong phú: ca khúc, hợp xướng, giao hưởng, nhạc thính phòng, nhạc kịch, nhạc phim… Ông cũng là một trong số ít nhạc sĩ thành công rực rỡ ở cả tác phẩm bác học lẫn âm nhạc đại chúng. Chất liệu dân gian được ông khai thác một cách tài tình, khiến mỗi tác phẩm vừa hiện đại, vừa đậm đà bản sắc Việt. Với những đóng góp to lớn, ông được trao Giải thưởng Hồ Chí Minh năm 2000 và danh hiệu Công dân Thủ đô ưu tú năm 2012. Đặc biệt, năm 2025, “Sưu tập của Nhạc sĩ Hoàng Vân” được UNESCO ghi danh vào Danh mục Ký ức Thế Giới – dấu mốc lần đầu tiên một bộ sưu tập âm nhạc cá nhân của Việt Nam đạt được vinh dự này.
Theo TS. Lê Y Linh – con gái cố nhạc sĩ, các tài liệu được bàn giao lần này có giá trị đặc biệt, bao gồm bản thảo viết tay Nói chuyện về sáng tác ca khúc (1964), bản nhạc bỏ túi Quảng Bình quê ta ơi! do Đại sứ quán Việt Nam tại Trung Quốc ấn hành, bản viết tay tác phẩm Quảng Bình quê ta ơi! (1964) cùng nhiều tài liệu về các chương trình biểu diễn và hoạt động âm nhạc của ông trong nhiều thập kỷ.
Cùng với di sản của nhạc sĩ Hoàng Vân, Trung tâm Lưu trữ Quốc gia III còn tiếp nhận tài liệu của hai nhạc sĩ Hoàng Long và Hoàng Lân – cặp song sinh nổi tiếng của âm nhạc Việt Nam. Tài liệu bàn giao đợt 1 đã được chỉnh lý, gồm 22 đơn vị bảo quản từ năm 1957 đến 2022, bao gồm bản thảo sáng tác, sách âm nhạc, bài báo và nhiều tư liệu khác. Đợt 2 hiện tiếp tục được xử lý, với tài liệu tiểu sử, bản thảo sáng tác, sách, bài báo, ảnh và băng đĩa.
Nhạc sĩ Hoàng Long và Hoàng Lân, sinh năm 1942 tại Sơn Tây, bắt đầu sáng tác từ khi mới 15 tuổi. Trong suốt sự nghiệp, hai ông sáng tác hơn 700 ca khúc, phần lớn dành cho thiếu nhi với giai điệu trong sáng, hồn nhiên và dễ phổ biến. Tình cảm song sinh tạo nên sự đồng điệu hiếm có, khiến âm nhạc của họ luôn mang màu sắc tươi sáng, gắn liền với ký ức tuổi thơ của nhiều thế hệ người Việt. Năm 2012, cả hai được trao Giải thưởng Nhà nước về Văn học Nghệ thuật.
Việc tiếp nhận các bộ tài liệu quý của ba nhạc sĩ không chỉ đóng góp vào kho tư liệu quốc gia mà còn tái khẳng định vai trò của lưu trữ trong việc gìn giữ di sản văn hóa, giúp những giá trị tinh thần của âm nhạc Việt Nam tiếp tục lan tỏa đến các thế hệ hôm nay và mai sau.
Lê Long
