Cổ phiếu ngành chứng khoán: Cơ hội từ “gió đổi chiều”

Kỳ vọng đưa hệ thống KRX vào hoạt động

Có thể nhận thấy, dấu hiệu thị trường chứng khoán tăng nhờ chính sách tiền tệ và tài khóa mở rộng, từ đó làm thúc đẩy kết quả kinh doanh của ngành chứng khoán.

6 tháng đầu năm, ngành chứng  khoán là điểm đầu tư hấp dẫn nhất cho lĩnh vực dịch vụ tài chính do những yếu tố sau:

Mức độ thâm nhập thị trường vẫn ở mức thấp: Hiện  số lượng tài khoản môi giới đã tăng trưởng vượt bậc trong những năm gần đây. Tính đến cuối năm tài chính 2015, chỉ có 1,5 triệu tài khoản chứng khoán được mở trên thị trường Việt Nam, nhưng con số này đã tăng lên 6,9 triệu vào cuối năm tài chính 2022, với tốc độ tăng trưởng kép hàng năm (CAGR) là 24% trong giai đoạn này.

Ngoài ra, tỷ lệ nhà đầu tư chứng khoán trên dân số ở Việt Nam hiện đang ở mức thấp nhất trong khu vực. Tính đến cuối quý 2 năm 2023, tỷ lệ số nhà đầu tư trên dân số ở Việt Nam chỉ ~7,0%, thấp hơn nhiều so với mức 7,5% của Thái Lan (đã lọc bỏ các nhà đầu tư không hoạt động) và 12,5%.

Mức tăng trưởng thu nhập khả dụng nhanh nhất trong khu vực: Thu nhập khả dụng của hộ gia đình ở Việt Nam đã tăng trưởng đều đặn trong những năm gần đây, được thúc đẩy bởi tăng trưởng kinh tế mạnh mẽ của Việt Nam, tăng lương và mức độ đô thị hóa ngày càng tăng. Tỷ lệ thu nhập khả dụng của hộ gia đình Việt Nam ở mức cao hơn 5. 000 USD/năm đã liên tục tăng từ 31,5% vào cuối năm 2010 lên 58% vào cuối năm 2022. Khi người dân có nhiều thu nhập khả dụng hơn, họ có nhiều khả năng đầu tư vào các sản phẩm tài chính như cổ phiếu, trái phiếu và quỹ tương hỗ.

Điều này sẽ dẫn đến nhu cầu gia tăng đối với các sản phẩm tài chính cũng như nguồn thu nhập cho các công ty môi giới, đó là các cam kết của Chính phủ trong việc phát triển lĩnh vực dịch vụ tài chính; Chính phủ Việt Nam cũng đang thực hiện các bước hỗ trợ sự phát triển của lĩnh vực chứng khoán, chẳng hạn như triển khai hệ thống giao dịch chứng khoán mới do Sở Giao dịch Chứng khoán Hàn Quốc (KRX) phát triển, với ngày ra mắt dự kiến là trong vài tháng tới.

Hệ thống KRX được kỳ vọng sẽ giúp thị trường chứng khoán Việt Nam nâng cao năng lực với thanh khoản cao hơn, giảm thời gian thanh toán từ T+2,5 hiện nay (từ đó có thể thúc đẩy tỷ lệ quay vòng vốn), và giải quyết các vấn đề cần thiết để được nâng cấp lên thị trường mới nổi. Ngoài ra, vốn hóa thị trường của Việt Nam/GDP chỉ đạt  gần 60% vào cuối quý 2/2023, thấp hơn nhiều so với mục tiêu của Chính phủ là 120% vào cuối năm 2025, và mức hiện tại tương ứng của Thái Lan và Malaysia – 103% và 84%…

Thách thức từ thị phần môi giới

Với gần 90 công ty chứng khoán trên thị trường, ngành chứng khoán đang rất phân mảnh. Top 5 công ty chứng khoán có thị phần lớn nhất tại HOSE trong quý 2/2023 bao gồm: Chứng khoán VPS (VPS), SSI, VND, Chứng khoán Techcombank (TCBS) và Chứng khoán Mirae Asset (MAS).

Cùng với sự gia tăng của các nhà đầu tư cá nhân trên thị trường chứng khoán trong quý 2/2023, các công ty chứng khoán có lợi thế về tệp khách hàng cá nhân lớn đã có sự cải thiện về thị phần so với quý trước. Cụ thể là VPS, VND và MBS. Trong khi đó, các công ty chứng khoán có tỷ trọng nhiều về nhà đầu tư tổ chức lại giảm thị phần so với quý trước như HSC, VCI.

Mặc dù là một cái tên nổi bật trong mảng môi giới, VPS đã ghi nhận lợi nhuận gộp từ hoạt động môi giới trong giai đoạn 2020-22 thấp hơn nhiều do chiến lược chi mạnh tay cho mảng môi giới, gồm phí giao dịch thấp và hoa hồng hấp dẫn cho các chuyên viên môi giới. Trong khi đó, TCBS với chiến lược tập trung vào số hóa và mô hình hoạt động không môi giới giúp giảm thiểu chi phí trung gian cũng như tăng biên lợi nhuận mảng này.

Đối mặt với sự cạnh tranh gay gắt, một số công ty cũng đã giảm phí giao dịch bằng cách thực hiện “chính sách phí 0 đồng” như SSI, VND hoặc tặng tiền mặt cho tài khoản mở mới để thu hút khách hàng mới. Có thể nói, với chính sách phí 0 đồng sẽ là một trong những yếu tố thay đổi cuộc chơi để định hình hoạt động kinh doanh dịch vụ tài chính trong tương lai.

Do đa phần người dân chưa có sự tham gia sâu vào thị trường vốn, các nhà đầu tư cá nhân sẽ có xu hướng chọn công ty cung cấp gói phí hấp dẫn nhất hoặc giao diện người dùng thân thiện nhất. Ngoài ra, các công ty chứng khoán có thể tối ưu doanh thu từ tệp khách hàng bằng cách bán chéo các sản phẩm tài chính khác như trái phiếu, cho vay ký quỹ, qua đó bù đắp cho sự sụt giảm thu nhập từ phí môi giới.

Trước tình hình này, các công ty chứng khoán có lượng khách hàng cá nhân lớn như SSI, MBS với lợi thế cạnh tranh là tệp khách hàng cá nhân lớn để tăng thị phần trong tương lai. Bên cạnh đó, mức độ số hóa sẽ là yếu tố quyết định công ty nào sẽ có sự cải thiện lớn nhất về thị phần.

Một số công ty chứng khoán đã tung ra nhiều sản phẩm dựa trên công nghệ để hỗ trợ và tư vấn cho nhà đầu tư như trí tuệ nhân tạo (AI), môi giới ảo và sao chép giao dịch. Ví dụ, sản phẩm i-Invest của BSI sử dụng dữ liệu giao dịch, chỉ số tài chính và chỉ số định giá để giới thiệu cổ phiếu tiềm năng cho nhà đầu tư. TCBS và MBS cũng cung cấp dịch vụ sao chép giao dịch, cho phép nhà đầu tư sao chép hoạt động giao dịch của nhà đầu tư khác…

Cơ hội nào cho cổ phiếu ngành?

Từ những phân tích trên cho thấy, doanh nghiệp ngành chứng khoán  nào có thể tận dụng được cơ hội từ lãi suất cho vay mới?

Báo cáo của Công ty Chứng khoán VNDirect kỳ vọng tổng dư nợ cho vay ký quỹ của ngành sẽ phục hồi mạnh mẽ nhờ sự phục hồi của thị trường chứng khoán và tỷ lệ ký quỹ thấp hơn.

Giá trị giao dịch trung bình trong quý 2/2023 tại ba sàn chứng khoán đã cải thiện ấn tượng 48,4% so với quý trước lên 16,5 nghìn tỷ đồng. Bên cạnh đó, tính đến cuối quý 2/2023, tổng dư nợ ký quỹ/vốn chủ sở hữu chỉ đạt 0,77 lần, dư địa tăng trưởng cho vay ký quỹ vẫn còn rất lớn vì ngưỡng quy định là 2,0 lần.

Với kỳ vọng VN-Index sẽ đạt  gần 1.300 điểm trong nửa cuối năm 2023;  Do đó, dự báo tổng giá trị giao dịch tài sản tài chính tại Trung tâm Lưu ký Chứng khoán Việt Nam (TTLKCK) sẽ tăng với tốc độ tương tự ( gần 16%) lên khoảng 910 nghìn tỷ đồng. Kết hợp với tỷ lệ cho vay ký quỹ ngành trên tổng giá trị tài sản niêm yết trong 3 năm gần đây, kỳ vọng tổng cho vay ký quỹ toàn thị trường có thể đạt 155-180 nghìn tỷ đồng. Như vậy, với tổng vốn chủ sở hữu của 30 công ty  chứng khoán đạt gần 183 nghìn tỷ đồng và kỳ vọng hệ thống KRX vào hoạt động… thì đây sẽ là cơ hội cho doanh nghiệp cũng như cổ phiếu ngành chứng khoán sẽ bước vào đà tăng tốc mới từ nay đến cuối năm 2023.